اوضاع مدارس اصفهان نسبت به استان‌های همجوار وخیم است
مدیرکل نوسازی، توسعه و تجهیز مدارس استان اصفهان گفت: مقاوم‌سازی مدارس از اهمیت خاصی برخوردار است، اما گاهی فاکتورهای ایمنی مدارس به علت قدیمی بودن بنا و وجود چالش‌های فراوان نیازمند بررسی‌های موشکافانه است و می‌طلبد که در این زمینه مسئولان همراهی ویژه داشته باشند تا به اهداف مورد نظر دست یابیم.
به گزارش باخبرباش به نقل از ایمنا ، عوامل مختلفی به‌صورت زنجیره‌وار در امر آموزش دخیل هستند و فضای مناسب آموزشی یکی از مهم‌ترین حلقه‌های این زنجیره است؛ به‌طوری که بدون وجود فضای آموزشی مناسب و مقاوم نمی‌توان انتظار نتیجه آموزشی مطلوب داشت، همچنین فضای آموزشی نیز به تنهایی برای امر آموزش کافی نیست و سایر عوامل نیز در آموزش نقش پررنگی دارند. بی‌تردید تحصیل در یک فضای آموزشی وسیع، نوساز و محکم حق دانش‌آموزان و معلمان است، داشتن مدارس استاندارد نه‌تنها شرایط زیست و تحصیل را آسان و لذت‌بخش می‌کند، بلکه در مواقع ضروری و پیشامدهای ناگوار طبیعی، این بناهای مستحکم می‌توانند نقشی مؤثر در کاهش بلایا داشته باشند و کارکرد مراکز مهم و پرفایده برای عملیات امداد و نجات را ایفا کنند.
بنابراین به‌کارگیری روش‌های مناسب مانند بازسازی و نوسازی مدارس، بازده کار دانش‌آموزان و معلمان را افزایش می‌دهد؛ در این میان نوسازی و مقاوم‌سازی مدارس یکی از ضرورت‌های اساسی کشور به شمار می‌رود که در زلزله‌های اتفاق افتاده نیز این ضرورت بیش‌ازپیش مشخص شد، زیرا مدرسه‌هایی که در گذشته بازسازی و مقاوم‌سازی شده بودند در این زلزله‌ها امتحان خود را پس دادند و نه تنها آسیب آن‌چنانی ندیدند، بلکه توانستند به عنوان یکی از نقاط امن و محل مدیریت بحران برای پناه گرفتن مردم انتخاب شوند، مقاوم‌سازی مدارس یعنی ساختمان موجود را مقاوم کرد اما نوسازی به معنای تخریب یک مدرسه و ساخت مجدد آن است زیرا در این مدارس امکان مقاوم‌سازی وجود ندارد.
مقاوم‌سازی مدارس در درجه نخست برای تأمین امنیت جانی دانش‌آموزان انجام می‌شود، اما گاهی شاهد آن هستیم که بسیاری از مدارس در ساختمان‌های مسکونی با قدمت بالای ۳۰ تا ۴۰ سال تغییر کاربری می‌دهند و به‌عنوان مدرسه اجاره می‌شوند و دانش‌آموزان در آن تحصیل می‌کنند، بدون اینکه بدانند چه خطری تهدیدشان می‌کند. بعضی از این سازه‌ها کاربری آموزشی ندارند و غیراصولی است. بر این اساس مکان فیزیکی آموزش در کنار امکانات نرم‌افزاری، تأثیر بسیاری در پیشبرد امر آموزشی دارد، از این رو ضرورت نوسازی و مقاوم‌سازی این مکان‌ها باید در دستور کار دولت و نهادهای مسئول قرار بگیرد تا دانش‌آموزان بدون هیچ‌گونه دلواپسی به فعالیت‌های درسی در مدارس بپردازند.
آنچه در ادامه می‌خوانید حاصل گفت‌وگو با مجید نسیمی، مدیرکل نوسازی، توسعه و تجهیز مدارس استان اصفهان پیرامون وضعیت مدارس، لزوم ایجاد فضاهای مناسب و دارای ابعاد استاندارد و بر پایه نیاز دانش‌آموزان و آمار مدارس فرسوده در استان اصفهان است.
سرانه فضای آموزشی ۶.۲۶ مترمربع در شهرستان اصفهان است
فضاهای آموزشی مدارس اصفهان را چگونه ارزیابی می‌کنید؟
نسیمی: براساس اطلاعات شناسنامه مدارس، در شهرستان اصفهان سرانه فضای آموزشی ۶.۲۶ مترمربع است. به‌رغم تلاش‌هایی که انجام شده هنوز در سطح شهرستان‌های استان ۱۶۱ فضای دو نوبته شامل ۳۳۲ آموزشگاه، ۶۵ فضای دونوبته شامل ۱۳۰ آموزشگاه در نواحی شش‌گانه شهرستان اصفهان و در مجموع استان ۲۲۶ فضای دونوبته شامل ۴۵۲ واحد آموزشی وجود دارد. تعداد ۹ هزار و ۳۹۳ کلاس درس مستحکم نیز در سطح استان وجود دارد، مطابق شاخص زیربنای فضاهای آموزشی، ۳۷ درصد از فضاهای آموزشی مستحکم، ۲۶ درصد نیازمند تخریب و بازسازی و ۳۷ درصد نیازمند مقاوم‌سازی است.
مجموع طرح‌های اداره کل نوسازی مدارس استان چند پروژه است؟
نسیمی: نوسازی مدارس بخش عمرانی وزارت آموزش و پرورش را مدیریت می‌کند؛ مجموع پروژه‌های نیمه تمام آموزشی، پرورشی و ورزشی در سطح استان بالغ بر ۳۲۰ پروژه با پیشرفت فیزیکی ۱۰ تا ۸۰ درصدی است که مطابق با میزان درصد توسعه، تأمین اعتبارت لازم و برنامه‌ریزها به بهره‌برداری خواهید رسید، چرا که اجرای این طرح‌ها در نواحی و مناطق امری ضروری بوده و هزینه بخشی از این پروژه‌ها از ردیف‌های اعتبارات استانی، ملی و مولدسازی تأمین می‌شود که در رده ملی موضوع تخریب و بازسازی مدارس پیش‌تر مطرح است.
در مباحث ساخت و احداث فضاهای آموزشی در سال گذشته به‌رغم دغدغه‌های مالی ۵۰۰ کلاس درس را از محل اعتبارات دولتی و همت مجمع خیران مدرسه‌ساز تحویل آموزش و پرورش استان دادیم و امسال نیز طی هدف‌گذاری و برنامه‌ریزی‌ها حداقل ۳۰۰ کلاس درس تا پایان سال ۱۴۰۲ بدون شک برای تحصیل دانش‌آموزان واگذار خواهد شد، همچنین مقاوم‌سازی سازه‌های مدارس از اهمیت خاصی برخوردار است، اما گاهی فاکتورهای ایمنی مدارس به علت قدیمی بودن بنا و وجود چالش‌هایی در این زمینه نیازمند بررسی‌های موشکافانه است و می‌طلبد که در این زمینه مسئولان همراهی ویژه داشته باشند تا به اهداف مورد نظر در بازسازی و نوسازی مدارس دست یابیم.
کلاس‌های درس فرسوده در استان اصفهان چه تعداد است؟
نسیمی بر اساس استعلام کارشناسان از مناطق و نواحی آموزش و پرورش در سال‌های اخیر، بیش از ۱۰ هزار کلاس درس با قدمت بالای ۴۰ سال قبل از ۱۳۶۰ در سطح استان وجود دارد که با روش‌های سنتی و بدون در نظر گرفتن آئین‌نامه‌های خاص ساخته شده است که ۳۰ درصد فضای آموزشی سطح استان را در برمی‌گیرد، مطابق برآوردها نزدیک به سه هزار کلاس درس فرسوده نیازمند بازسازی و اقدامات فوری است که برای جایگزین کردن آنها باید از ظرفیت مجمع خیران مدرسه‌ساز و اعتبارات دولتی بهره‌مند شویم.
از مجموع کل کلاس‌های فعال در استان اصفهان، قدمت ساخت حدود ۱۳ هزار و ۷۰۰ کلاس درس بین سال‌های ۶۰ تا ۷۶ است و نزدیک به ۹ هزار و ۴۰۰ کلاس درس بعد از سال ۷۶ در استان ساخته شده و تقسیم‌بندی مدارس در استان اصفهان بر اساس ویرایش دوم آئین‌نامه زلزله طی تدوین سال ۱۳۷۴ انجام شده است. ساختمان‌هایی که بعد از این سال و مطابق با ویرایش آئین‌نامه در سطح استان ساخته شدند جزو بناهای محکم و پایدار در مقابل زلزله شناخته شده‌اند.
بر اساس گزارش‌ها مدارس احداث شده بین سال‌های ۶۰ تا ۷۶ با صرف هزینه‌هایی نیازمند مقاوم‌سازی هستند تا با پایداری آنها در زمان زلزله با فروریزش آسیب‌های جانی برای دانش‌آموزان نداشته باشد، عمارت‌های قبل از سال ۶۰ با توجه به قدمت و شرایط ساخت به طور عمده مدارسی هستند که صلاح نیست آنها را مقاوم‌سازی کنیم و باید به تدریج از صحنه آموزش حذف شوند.
لزوم اختصاص اعتبار ویژه و جداگانه‌ای برای بازسازی مدارس فرسوده
چرا تاکنون بازسازی مدارس فرسوده استان اجرایی نشده است؟
نسیمی: از سه هزار کلاس درس فرسوده سالانه ۵۰۰ تا ۶۰۰ کلاس به آموزش و پرورش استان تحویل داده می‌شود، اما حجم جایگزین کردن این مدارس بسیار بالا است و با اعتبارات کنونی ممکن است مشکل مدارس فرسوده تا ۱۰ تا ۱۲ سال آینده هم رفع نشود، بنابراین باید اعتبارات ویژه را افزایش دهیم، البته ۵۰ درصد این بازسازی‌ها شامل احداث کلاس‌هایی در مناطق و نواحی بدون مدارس است و ۵۰ درصد دیگر جایگزین کلاس‌های فرسوده می‌شود.
در سال‌های ۸۴ تا ۸۵ برای مقاوم‌سازی و بازسازی مدارس حدود سه میلیارد دلار از صندوق ذخیره ارزی در اختیار آموزش و پرورش قرار گرفت که عدد قابل توجهی بود و اکنون هم تخصیص چنین ارقامی نیاز است، در سال‌های اخیر با پیگیری‌ها لازم و ارائه گزارش‌ها از نمایندگان مجلس درخواست کردیم که دوباره با لحاظ مشکلات مدارس، اعتبارات دولتی ویژه‌ای در اختیار آموزش و پرورش قرار دهند تا با تخصیص هزینه‌های موردنیاز بتوانیم در مدت زمان کوتاه و سرعت بیشتر مدارس را جایگزین کنیم، لذا باید اعتبار ویژه و جداگانه‌ای برای بازسازی مدارس فرسوده اختصاص یابد؛ زیرا این مشکل تنها خاص اصفهان نیست و برخی از مدارس در سراسر کشور دچار فرسودگی شدند و با این اعتبارات معمول نمی‌توان بازسازی آنها را انجام داد.
در مصوبات سفر رئیس‌جمهور اعتبار خاصی برای تخریب و بازسازی مدارس دچار فرونشست تصویب شد؟
نسیمی: کارگروه ویژه فرونشست در اداره کل نوسازی مدارس تشکیل شده و بازرسان این موضوع را به شکل میدانی بررسی می‌کنند چرا که مباحث فرونشست زمین نه تنها ساختمان‌های شهری اصفهان را درگیر کرده، بلکه فضاهای آموزشی از چنین امری مستثنا نیستند، به طوری که در دو سال اخیر بر اساس بررسی‌ها با شناسایی حدود ۳۷ تا ۳۸ مدرسه به صورت قطعی در اثر فرونشست آسیب دیدند که تعدادی از این مدارس به ویژه در ناحیه پنج به دلیل افزایش آسیب‌های شدید و بروز خطرآفرینی با هماهنگی آموزش و پرورش استان با وجود مشکلات و چالش‌های فضای آموزشی به منظور حفاظت و ایمنی دانش‌آموزان تخلیه و از چرخه آموزش خارج شدند، بنابراین از دو سال گذشته با پیگیری جدی موضوع مدارس دچار فرونشست شهر اصفهان با آغاز مصوبات سفر هئیت دولت تلاش کردیم که به منظور تأمین اعتبار از محل مصوبات سفر اعتبارات ویژه‌ای را برای این پروژه‌ها تأمین کنیم که بر اساس برنامه‌ریزی با آموزش و پرورش و سازمان نوسازی مدارس در آن زمان تعداد ۳۴ مدرسه با پیشنهاد تأمین حدود ۴۰۰ میلیارد اعتبار هدف‌گذاری و شناسایی شدند که بخش نخست این اعتبارات دولت از محل برنامه و بودجه و بخشی دیگر از مشارکت‌های مجمع خیران و قسمتی هم از فروش املاک مازاد فراهم شود که سال گذشته با پیگیری‌ها ۸۰ میلیارد از محل مصوبات سفر در برای بازسازی و مقاوم‌سازی مدارس کسب اعتبار کنیم.
اکنون از تعداد ۳۸ پروژه مدارس دچار آسیب فرونشست، بازسازی و مقاوم‌سازی حدود ۲۰ مدرسه اصفهان در دستور کار قرار دارد که بر اساس برنامه‌ریزی‌ها و هدف‌گذاری بازسازی و مقاوم‌سازی تعداد ۱۵ طرح را به موازات تأمین اعتبارات دولتی و آورده سهم خیران آغاز و طی امسال کارهای اجرایی آنها را عملیاتی و تحویل دهیم، چرا که عمده این مدارس دارای تراکم جمعیت دانش‌آموزی در نواحی مورد بررسی با کمبود فضاهای آموزشی استقرار دارند به طوری که به دلیل کمبودها فضاها، دانش‌آموزان در دو نوبت مشغول تحصیل هستند. لازم به ذکر است که مدارس سه نوبته نداریم.
در تلاش هستیم که امسال با وجود فرصت اندک تا بازگشایی مدارس بتوانیم با مقاوم‌سازی و بازسازی تعداد ۱۵ مدرسه را برای سال تحصیلی جدید تحویل دهیم، چرا که ابلاغ اعتبارات با تأخیر طی ۱۰ تا ۱۵ روز اخیر قطعی و موافقتنامه‌ها مبادله شده است، بنابراین برای مهرماه امسال احتمال تحویل مدارس از صفر بسیار اندک است، اما با پیگیری و پیاده‌سازی سیاست‌هایی در صدد هستیم بخشی از آنها را در پروژه‌های که خیران متعهد به انجام آن شدند در پیش بگیریم که با اعتبارات لازم بتوانیم طرح‌های نیمه تمام آنان را تکمیل کنیم تا آن پروژه جایگزین پروژه و مدرسه تخریبی شود.
برخوردارانگاری استان اصفهان، عامل تخصیص نیافتن اعتبارات مورد نیاز
آیا اعتبارات دولتی ابلاغ شده برای تکمیل نوسازی و مقاوم‌سازی مدارس استان کفایت می‌کند؟
نسیمی: به‌رغم نیازهای استان به تخصیص اعتبارات، فعالیت‌های خوبی هم در بخش خیران و هم در حوزه برنامه‌های دولتی در سطح استان اجرایی شده است، اما رفع معضلات در آموزش و پرورش به خصوص در استان اصفهان، همت و اعتبارات ویژه توسط دولت را می‌طلبد، چراکه در سال‌های گذشته با توجه به نگاه برخورداری که مسئولان به اصفهان داشتند این موضوع عامل تخصیص نیافتن اعتبارات موردنیاز به استان بود و باعث شد امکانات ملی به این استان اختصاص نیابد و این مهم عاملی شد که در بسیاری از بخش‌ها استان اصفهان جایگاه اصلی خود را از دست دهد.
بر اساس آمار، فضاهای آموزشی در سطح استان اصفهان در قیاس با دیگر استان‌های همجوار محروم بسیار وخیم است و در این موقعیت برای دستیابی جایگاه حقیقی این استان باید رسانه‌ها با وجود واقعیت‌ها و کمبودهای استان را به گوش مسئولان کشوری برسانند تا آن نگاه ویژه‌ای که به دیگر استان‌ها دارند به استان اصفهان هم داشته باشند.
برای رفع کمبود فضاهای آموزشی سکونت‌گاه‌های جدید و اقماری چه اقداماتی اجرایی شده است؟
نسیمی: در حال حاضر مشخص است که در کدام مناطق و به چه میزان کمبود فضا وجود دارد و به دنبال همین موضوع لازم است شرایط برای تأمین این فضاها در مدت زمان باقی مانده رسیدگی شود، مسئله کمبود فضاهای آموزشی در سکونت‌گاه‌های اقماری در جلسات شورای آموزشی مطرح و نیز از مراجع قانونی در حال پیگیری است به طوری که با پیگیرها در یک سال اخیر در شهرک‌های جدیدالاحداث بهارستان برای ساخت ۱۵ مدرسه حدود ۷۰۰ میلیارد اعتبار پیش‌بینی شد و برای فولادشهر هم ۱۰ تا ۱۵ پروژه تعریف شده که از محل طرح خود مجموع‌ها تأمین اعتبارات و اجرا شود، البته این مباحث در نواحی و مناطق دیگر هم در دست بررسی است. چرا که براساس قانون به ازای ساخت‌وساز ۲۰۰ واحد ساختمان باید یک فضای آموزشی هم مورد بهره‌برداری قرار گیرد.
