۱- خوشامدگویی به مهمانان و مخاطبان

۱- سلام گرم و صمیمی ما را پذیرا باشید

۲- به مهمانان عزیز خوشامد می گویم

۳- مقدم مهمانان عزیز را گرامی می دارم

۴- سلام و درود به تمامی حضار و مهمانان گرامی و ارجمند

۵- حمد و سپاس خدای را که بر ما منت نهاد تا میزبان مهمانان ارجمندی چون شما باشیم

۶- حضور شایسته و بی نظیر شما میهمانان عزیز و گرامی و محبت بیکران و بی دریغ شما بزرگواران، شایسته تعظیم و تکریم و احترام است

۷- مهمان نوازی و مهمان دوستی ایران و ایرانی، زبانزد خاص و عام است. همه احترام و سلام و درود ما نثار شما میهمانان گرامی و سروران ارجمند باد

۸- عرض ادب و خیر مقدم و شادباش دارم به محضر حاضران مُعَزَّز و حُضّار مُعَظَّم

۹- در این لحظه لازم می دانم سپاس و ستایش و قدردانی خود و همکارانم را به شما خانم ها و آقایان اعلام کنم.

۱۰- حضور محترم شما میهمانان گران قدر، مایه سرور و مسرت و شعف و شامانی ماست

۱۱- صمیمی ترین سلام ما نثار قدوم فرخ و فرخنده شما بزرگوارا

۱۲- ای شهسوار حسن، به میدان خوش آمدی

از جلوه های ناز خرامان خوش آمدی

خواهم چو مور بوسه زنم پای توسنت

 گویم که: ای سفیر سلیمان، خوش آمدی

 ای من غلام سرو قد خوش خرام تو

 کامروز همچو سرو خرامان خوش آمدی

 یک بار اگر بخاک هلالی قدم نهی

 گوید هزار بار که: ای جان خوش آمدی

۱۳- یار من آمد دل بدهیدش

 جان بفشانید، سر بنهیدش

 در بگشایید، گل بفشانید

 نقل بیارید، می بدهیدش

 عود و نی و ، هان بنوازید

 باده گلرنگ، هی بکشیدش

 تا بفروزد، شمع جگر سوز

 در قدم او، سر ببریدش

 شعله فروزید، عود بسوزید

 گرد بگردید، بوسه زنیدش

۱۴- خوش آمدی، خوش آمدی، چون ماه تابان آمدی

در بزمگاه عاشقان، چون جان جانان آمدی

لطف و صفا آورده ای، مهر و وفا آورده ای

نور خدا آورده ای، نوری که تابان آمدی

۱۵- خوش آمد گل وز آن خوشتر نباشد

که در دستت به جز ساغر نباشد

زمان خوشدلی دریاب و در یاب

که دایم در صدف گوهر نباشد

غنیمت دان و می خور در گلستان

که گل تا هفته دیگر نباشد

آیا پرلعل کرده جام زرین

ببخشا بر کسی کش زر نباشد

بیا ای شیخ و از خمخانه ما

شرابی خور که در کوثر نباشد

بشوی اوراق اگر همدرس مایی

که علم عشق در دفتر نباشد

ز من بنیوش و دل در شاهدی بند

که حسنش بسته زیور نباشد

شرابی بی خمارم بخش یا رب

که با وی هیچ درد سر نباشد

من از جان بنده سلطان اویسم

اگر چه یادش از چاکر نباشد

به تاج عالم آرایش که خورشید

چنین زیبنده افسر نباشد

کسی گیرد خطا بر نظم حافظ

که هیچش لطف در گوهر نباشد

۱۶- خوش آمد گل به این کاشانه من

گه پر شد شادمانی خانه من

بیا تا می توانی خوش دلی کن

صفایی ده تو هر دم کلبه من

تو فرصت را غنیمت دان که هر روز

گلی آید بدین سامانه من

به لعلی ماند آن گل در نظرها

به وجد آرد دل دیوانه من

بیا ای شوخ چشم خمره بر دوش

شرابی ریز در این پیمانه من

بشوی با عطر گل جانم مرتب

دمی همراه شو با چامه من

شنو از من تقاضایی بدین سان

گلی افشان بر این ویرانه من

به دست نوعروسان گل بکارید

که باشد این همان عیدانه من

۱۷- شمس و قمرم آمد سمع و بصرم آمد

وان سیمبرم آمد وان کان زرم آمد

مستی سرم آمد نور نظرم آمد

چیز دگر ار خواهی چیز دگرم آمد

آن راه زنم آمد توبه شکنم آمد

وان یوسف سیمین بر ناگه به برم آمد

 امروز به از دینه ای مونس دیرینه

دی مست بدان بودم کز وی خبرم آمد

آن کس که همی‌جستم دی من به چراغ او را

امروز چو تنگ گل بر ره گذرم آمد

دو دست کمر کرد او بگرفت مرا در بر

زان تاج نکورویان نادر کمرم آمد

آن باغ و بهارش بین وان خمر و خمارش بین

وان هضم و گوارش بین چون گلشکرم آمد

از مرگ چرا ترسم کو آب حیات آمد

وز طعنه چرا ترسم چون او سپرم آمد

امروز سلیمانم کانگشتریم دادی

وان تاج ملوکانه بر فرق سرم آمد

از حد چو بشد دردم در عشق سفر کردم

یا رب چه سعادت‌ها که زین سفرم آمد

وقتست که می نوشم تا برق زند هوشم

وقتست که برپرم چون بال و پرم آمد

وقتست که درتابم چون صبح در این عالم

وقتست که برغرم چون شیر نرم آمد

بیتی دو بماند اما بردند مرا جانا

جایی که جهان آن جا بس مختصرم آمد

۲- تقدیر و تشکر از مهمانان

۱- تشکر می‎کنم

۲- قدردانی می‎کنم

۳- صمیمانه سپاسگذارم

۴- بی‎نهایت ممنون هستم

۵- کمال تشکر را دارم

۶- حق‎شناس زحمات بی‎دریغ شما هستم

۷- مرهون و مدیون لطف و محبت شما هستم

۸- شکرگزار الطاف مهربانانه شما هستم

۹- قدردان یاری و همیاری سبز شما هستیم

۱۰- از مساعدت و مودت شما میهمانان عزیز کمال امتنان و تشکر را دارم

۱۱- مصاحبت و معاشرت با شما مایه فخر و افتخار ماست

۱۲- از طرف خودم و به نیابت از همکارانم، قدردانی و قدرشناسی قلبی خودمان را تقدیم شما می کنم

۱۳- از اینکه دعوت ما را اجابت و در این گردهمایی حضور پیدا کردید، سپاسگذارم

۱۴- حضور گرم و صمیمی شما حاضران و حضار معزز و معظم، مایه مسرت و سرور و افتخار ماست

۱۵-ما بدان مقصد عالی نتوانیم رسید | هم مگر پیش نهد لطف شما گامی چند

۳- تأکید بر مطلبی خاص

۱- لطفاً توجه کنید

۲- دقت (کافی) کنید (داشته باشید)

۳- بار دیگر تذکر می‎دهم

۴- تذکار می دهم

۵- تکرار می‎کنم

۶- خاطر نشان می‌کنم

۷- تصدیق می کنم

۸- در مورد این موضوع موکدانه تاکید می کنم 

۹- این سخن را نه به تعریض که به تصریح می گویم 

۱۰- قاطعانه تاکید می کنم 

۱۱- اصرار دارم که نسبت به این موضوع التفات و عنایت و توجه ویژه داشته باشید

۱۲- ما نسبت به بسیاری از موضوعات با بی ملاحظگی و بی مبالاتی برخورد کرده ایم، من می خواهم با موشکافی و باریکبینی این موضوع را تبیین کنم و برای شما توضیح دهم

۱۳- تدقیق و تدبر شما می تواند کُنه و عمق این موضوع را روشن کند

۱۴- دقت نظر و بذل توجه شما نسبت به این موضوع ضروری است

۱۵- این موضوع نیاز به تدقیق و تمرکز و غوررسی دارد نه آسان گیری و سهل انگاری و ساده اندیشی

۴- رد و اثبات یک موضوع

۱- در تایید این موضوع عرض کنم که …

۲- مدلل و مسلم است که ما باید …

۳- نفی و اثبات یک مسئله دلیل بر …

۴- در تایید و تثبیت این موضوع عرض کنم که …

۵- این مسئله برای ما محرز و مصرح است

۶- اثبات و اسقاط  این موضوع به دلایل متقن و مسلم نیاز دارد

۷- تایید و تحکیم یک موضوع باید محرز و مدلل باشد 

 ۵- روایت یک داستان و یا قصه و ضرب المثل

می‎توانید با این جملات شروع به‎ داستان‎سرایی کنید:

۱- سعدی در کتاب گلستان داستان بسیار زیبایی را آورده است

۲- داستان جالبی که نقل می‎کنم در کتاب قابوس‎نامه بیان شده است

۳- در روایات (یا احادیث) آمده است.

۴- می خواهم حکایت انسان بزرگی را برایتان نقل کنم که وقتی خود شنیدم به شدت تحت تاثیر قرار گرفتم

۵- قصه ما قصه تلخی و سختی و پندآموزی و درس آموزی است. حکایت از آنجا آغاز شد که …

۶- گفتند که خداوندگار عالم هم برای بیان مقصد و مقصود خویش قصه را انتخاب کرد. پس اگر تاب و توان و حوصله شنیدن قصه و حکایت ندارید از خدا هم فاصله دارید. پس گوش فرا دارید تا قصه پر قصه ای را برایتان نقل کنم

۷- آیا می دانید که چه چیزی بیشترین تاثیر را بر مردمان و فرزندان آدم در طول تاریخ داشته است؟ علم، ثروت، قدرت، نه! آنچه بیشترین تاثیر را مردمان اعصار دارد قصه و داستان است. انسان ها همیشه با قصه و افسانه و داستان های خودشان زندگی می کنند. پس اگر می خواهید روی آن ها تاثیر عمیق و مانا و ماندگاری بر جای بگذارید با قصه خوبی سراغ آن ها بروید

همچنین به‎ جای شروع داستان با جملات خبری می‎توانید با جملات سؤالی، داستان خود را آغاز کنید. استفاده از جملات پرسش‎ برانگیز و شگفتی ‎آور، عملاً توجه مخاطب را نسبت به گفتار شما دو چندان می‎کند؛ لطفاً به مثال‎های زیر توجه کنید:

۱- آیا درباره‎ پادشاهی یهودی که نصرانیان (مسیحیان) را می‎کشت در مثنوی معنوی چیزی خوانده ‎اید؟

۲- آیا می‎دانید پیش از شروع برده‎ داری در دوران ماقبل تاریخ، آدمخواری رایج بوده و داستان برده‎ داری و به اسارت گرفتن افراد از کجا ناشی می‎شود؟ مخاطبان معمولاً در باب موضوعی که احساس می‎کنند برای آنها ایجاد سؤال کرده و چیزی از آن نمی‎دانند واکنش بهتری نشان می‎دهند.

گسترش دایره لغات در فن بیان

دیل کارنگی می‎گوید: «انسان همواره بوسیله چهار عامل با مردم در تماس‌ است که ارزش و موفقیت و شخصیت ما را این چهار موضوع ارزیابی می‌کند. آنچه می‌کنیم، آنچه می‌گوئیم، آن طور که می‌گوئیم و آن طور که جلوه می‌کنیم.»‌ یکی از شرایط مهم در وصول به مفاهیم مواد چهارگانه آنست که زبان مادری خود را خوب فراگرفته و خوب حرف بزنیم.

تسلط بر زبان مادری و به‎ کار بردن صحیح‌ کلمات و رعایت قواعد و دستورهای مربوط، می تواند تسلط و مهارت سخنران را به رخ بکشد. کسی که برای سخنرانی با کلمات معدود و مختصری به سخن گفتن می‎‎‎پردازد، با کوچکترین اشتباهی،‌ رشته کلام از دستش خارج می‎شود؛ زیرا دایره‎‎ لغات و واژگان وی آنچنان محدود است که نمی‎تواند واژه ه‎ای جایگزین برای آنچه از خاطر بُرده است را بیابد. بهترین روش برای گسترش دایره لغات در فن بیان ، کار کردن با فرهنگ طیفی و تمرین جمله سازی و ساخت ترکیب های وصفی و اضافی منحصر به فرد است.

تمرین گسترش دایره لغات با فرهنگ طیفی یا تزاروس

فرهنگ طیفی که برای اولین بار در ایران توسط انتشارات هرمس به کوشش و اهتمام جمشید فراروی چاپ شد، این امکان را به سخن آموزان و هنرجویان سخنرانی و سخنوری می دهد که بتوانند با استفاده از این فرهنگ نامه، دایره واژگان کاربردی خود را ارتقا دهند.

ممکن است شما فکر کنید که از طریق لغت نامه هم می توان این کار را انجام داد. لازم است نکته ای را در مورد فرهنگ طیفی و لغت نامه یادآوری کنم تا دقیقا مشخص شود منظور از تمرین گسترش دایره لغات چیست؟ زمانی که ما معنای لغتی را نمی دانیم به لغت نامه مراجعه می کنیم. در مراجعه به لغت نامه ما لغت را می دانیم ولی معنای آن را نمی دانیم، در صورتی که در فرهنگ طیفی یا تزاروس عکس این قضیه اتفاق می افتد بدین صورت که ما معنا و مفهوم را می دانیم ولی برای بیان آن، لغت مناسب و کافی در اختیار نداریم.

مثال:

به عنوان مثال اگر شما معنای کلمه قِسط را ندانید باید به لغت نامه مراجعه کنید. با مراجعه به لغتنامۀ دهخدا یا لغت نامۀ معین و با جستجو از روی الفبا، به معنای کلمه قسط می رسید. قسط به معنای عدل و داد و قسمت و بخش است. اما اگر بخواهید در موضوع عدالت و دادگری سخنرانی کنید و برای بیان معنا و مفاهیم خود به لغات مناسب و متعدد نیاز دارید، باید به فرهنگ طیفی مراجعه کنید. با مراجعه به فرهنگ طیفی و جستجوی عدالت بر اساس حروف الفبا در انتهای کتاب به مقولاتی می رسید که با شماره مشخص شده است و تمامی لغات پرکاربرد در این حوزه را به شما نشان می دهد.

برای قسط سه معنا ذکر شده است: جزء ، پرداخت ، عدل

به عنوان مثال اگر به مقوله عدل مراجعه کنید با طیفی از لغات در این مفهوم مواجه می شوید:

عدل، داد، انصاف، قسط، حق، دادگستری، عدالت، فریادرسی، میزان، عادل، منصف، دادگر، دادگستر، عدالت گستر، عدالت خواه، به یک چشم دیدن، صادق، شریف، عادلانه، منصفانه، صادقانه، حق، شایسته بودن، حقانیت، حقوق، ظلم، اجحاف، تطاول، دست درازی، تعدی، تجاوز، غصب و …

حالا نوبت به جمله سازی و سخنرانی می رسد.

جمله سازی و به کار بردن آن در سخنرانی

البته این تازه آغاز کار است و شما باید با استفاده از این واژگان، ترکیب های مختلف و جملات متفاوتی بسازید. البته فراموش نکنید این جمله سازی ها باید در قالب سخنرانی و سخنوری انجام شود تا در ذهن سخنران نهادینه شود و بعد از تجربه این جملات جدید، باید با تکرار، آن را مهارت تبدیل کنید تا بتوانید در موقعیت های مشابه و سخنرانی و سخنوری های گوناگون از این گنجینه واژگان استفاده کنید.

مثال کاربردی:

بعد از جستجوی طیفی از واژه ها در مورد قسط، حال می خواهیم با این واژه ها جمله سازی کنیم و آن را به صورت یک سخنرانی کوتاه ارائه کنیم:

عدل و عدالت رویای گم شده تمامی ملت های جهان است. امروز ما برای رسیدن به جامعه ای که در آن انصاف و برابری و مساوات حکمفرما باشد نیاز به مردانی داریم که دادگستری و دادگری از مهمترین ویژگی هایشان باشد.

مردم جهان امروز به آگاهی ای رسیدند که دیگر نمی خواهند و نمی توانند ظلم و ستم را تحمل کنند. تعدی و تجاوز به حقوق حقه مردم ممنوع است. کسی این حق و شایستگی را ندارد که با هر عنوان و هر جایگاهی و با هر دست آویزی با تطاول و دست درازی به حقوق بیت المال، در حق مردم ظلم کند.

شما چه جملات و عبارات دیگری با کلمات ارائه شده می توانید بسازید؟

تمرین شعرخوانی برای افزایش دایره واژگان

راهکار دیگر برای گسترش دایره لغات در فن بیان  و افزایش واژگان کاربردی، سیر مطالعاتی منظم در ادبیات و شعر و سایر حوزه هاست. البته باید توجه داشته باشید که در هنگام مطالعه علاوه بر تمرکز روی مفاهیم و معرفت و دانش کتاب، نیم نگاهی هم به نحوه واژه آرایی و کلمات و ترکیب ها و جملاتی که در کتاب بیان شده است هم داشته باشید. هنگام مطالعه اگر به ترکیب زیبایی برخورد کردید که شما را جذب کرد و یا با کلمات بدیع و تازه برخورد کردید و یا جملاتی که از نظر بیانی و موسیقایی جاذبه داشت، آن ها را یادداشت کرده و سعی کنید در فرصت لازم با کلمات یادداشت شده جمله سازی کنید و آن ها را در قالب یک سخنرانی ارائه کنید. فراموش نکنید مهمترین راهکار افزایش و گسترش دایره لغات ، ارائه آن ها در قالب سخنرانی است.

مثال کاربردی: 

به یک بیت از غزل جناب حافظ اشاره می کنم:

آسایش دو گیتی تفسیر این دو حرف است | با دوستان مروت با دشمنان مدارا

حالا می توانیم از کلمات گیتی، مروت، مدارا، دوستان، دشمنان، در سخنرانی خود که به عنوان مثال با موضوع ارتباطات ایراد می شود استفاده کنیم و چنین بگوییم:

امروز می خواهم یک اصل مهم ارتباطی را برای شما بیان کنم. اصلی که اگر آن را به کار گیرید آسایش دو  گیتی را برای شما به ارمغان می آورد. در حق دوستانتان مروت کنید و در حق دشمنانتان مدارا به خرج دهید. مروت با دوستان و مدارای با دشمنان مهمترین کلید برقراری ارتباط موثر انسانی است.

اگر کمی دقت کنید و حوصله به خرج دهید می توانید در مدت کوتاهی با تکرار نمونه تمرینی که ارائه شد به چنان گنجینه لغات و دایره واژگانی دست پیدا کنید که هرگز نمی توانستید حتی در ذهنتان تصور کنید.

به شما توصیه می کنم برای هر هفته یک غزل از غزلیات مشهور حافظ و سعدی را انتخاب کنید و واژگان آن را تبدیل به سخنرانی کنید و سعی کنید در گفتگوهای روزمره از آن استفاده کنید.

برای گسترش دایره لغات در فن بیان ، هر روز خود را موظف به یادگیری یک لغت جدید نمایید، همچنین شما می‎توانید با نصب اپلیکیشین‎ فرهنگ طیفی چون:فرهنگ معین از هر واژه‎ای که هر روزه می‎بینید یا می‎شنوید و نسبت به آن آگاهی ندارید با جستجو در این فرهنگ لغات به آسانی معنای لغات مذکور را بیابید.

تمرین موسیقی در کلام برای افزایش دایره واژگان

چهار تکنیک مهم برای ایجاد موسیقی در کلام وجود دارد. استفاده از کلمات مترادف، استفاده از کلمات متضاد، استفاده از کلمات هم خانواده و استفاده از کلمات هم وزن.

تمرین ایجاد موسیقی در گفتار یکی از مهمترین و موثرترین تمرینات افزایش دایره واژگان است. به مورد زیر توجه کنید:

مثال کاربردیِ تمرین موسیقی کلام برای افزایش دایره واژگان:

فرض کنید من یک سخنرانی با موضوع عدالت می خواهم آماده کنم. در قسمتی از سخنرانی چنین می گویم:

عدالت حلقه مفقوده و مقصود گم شده همه ملت های جهان است. ما که ادعای مسلمانی داریم باید از باقی ملت ها در این زمینه جلوتر باشیم. علاوه بر آن ما که علاوه بر دین اسلام، شیعه امیرالمومنین علی هم هستیم. امام علی که به عدالت معروف بود.

تمرین: جمله آخر این سخنرانی را در نظر بگیرید:

امام علی به عدالت معروف بود.

حال می خواهیم موسیقی کلام در این عبارت را افزایش دهیم. ابتدا سعی می کنیم از تکنیک های مترادف، متضاد، هم خانواده و هم وزن استفاده کنیم.

۱- برای کلمه عدالت هر واژۀ مترادف، متضاد، هم خانواده و ترجیحا هم وزن که به ذهنتان می رسد را یادداشت کنید:

کلمات هم خانواده: عدل، معدل، معادل، عادل

کلمات مترادف: داد، برابری، مساوات، انصاف، دادگری، دادگستری

کلمات متضاد: بی انصافی، نابرابری، تبعیض، بی داد، ظلم، ستم، جور

۲- برای کلمه معروف هر واژۀ مترادف، متضاد، هم خانواده و ترجیحا هم وزن که به ذهنتان می رسد را یادداشت کنید:

کلمات هم خانواده: معروف، معرف، عارف، عرفان

کلمات مترادف: مشهور، زبانزد، شناخته شده، سرشناس، نامور، اشتهار، آوازه

کلمات متضاد: گمنام، ناشناس، بی نام و نشان، ناشناخته، مجهول

با کمی دقت متوجه می شوید با این تمرین ساده با چه دریایی از واژگان برای ساخت جملاتی با موسیقی قدرتمند و تاثیرگذار مواجه می شوید. در این مرحله سعی می کنیم به جمله اولیه موسیقی بیشتری ببخشیم و با استفاده از کلمات مترادف، متضاد و هم خانواده که ترجیحا هم وزن هم باشند موسیقی کلام را ارتقا بخشیم.

۱- عدل و عدالت علی، زبانزد خاص و عام بود.

۲- امام علی به عدل و عدالت، نزد همگان معروف و مشهور بود.

۳- دادگری و دادگستری امام علی، بر کسی در جهان اسلام پوشیده نیست.

۴- آوازه عدل و داد علی، چنان در جهان پیچیده است که او می تواند اسوه و الگوی آزادی خواهان در راه مبارزه با تبعیض و نابرابری باشد.