رییس مرکز توسعه تجارت الکترونیک می‌گوید که آمارهای دقیق از تجارت الکترونیک در کشور باید از سوی این مرکز ارائه شود و گمانه‌زنی‌هایی که بدون استناد به آمارهای رسمی ارائه می‌شوند، قابل اتکا نیستند.

در حالی که مردادماه امسال شاهد رونمایی از گزارش تجارت الکترونیکی سال ۱۴۰۰ توسط مرکز توسعه تجارت الکترونیکی بودیم، در مهرماه و بعد از وقایع اخیر که منجر به اعمال محدودیت در دسترسی به دو شبکه اجتماعی شد، آمار و ارقام متفاوت و بعضا متناقضی از ابعاد اقتصادی تجارت الکترونیکی کشور شنیده می‌شود. عدد و رقم هایی که تا روزانه هزار میلیارد تومان هم مخابره شده و فضای رسانه ای کشور را نیز تحت تاثیر قرار داده است.

امین کلاهدوزان، رییس مرکز توسعه تجارت الکترونیک، با بررسی برخی از آمارهای رسمی موجود در این حوزه می‌گوید که این سازمان نهایی کردن بسته‌های حمایتی برای کسب و کارهای فعال در اینستاگرام را در دستور کار خود قرار داده است.

متن این گفت‌وگو به شرح زیر است:

در هفته‌های اخیر، آمار مختلفی از وضعیت کسب و کارهای فضای مجازی شنیده می شود. تا چه اندازه می توان به این اعداد اتکا کرد؟

مطابق آیین نامه و اساسنامه مصوب هیئت وزیران، مرکز توسعه تجارت الکترونیکی به عنوان مرجع اطلاعات و آمار در خصوص تجارت الکترونیکی کشور شناخته می‌شود و بر همین اساس ما در هر سال گزارش عملکرد تجارت الکترونیکی سال گذشته را منتشر و در دسترس عموم مردم، سرمایه‌گذاران و تصمیم‌گیران قرار می‌دهیم. گزارش سال ۱۴۰۰ نیز مرداد امسال منتشر و در خصوص آن نیز با حضور اصحاب رسانه توضیحات کامل ارائه شد. بر همین اساس، از نظر مرجعیت آمار، مرکز تتا به عنوان یک مرکز تخصصی و دارای صلاحیت در خصوص آمار و اطلاعات در این حوزه حضور پررنگ داشته و دارد.

در مدت اخیر هم شاهد انتشار اخبار با دو رویکرد بودیم. رویکرد اول این بود که درباره ابعاد تجارت الکترونیکی کشور در شبکه‌های اجتماعی به قدری بزرگنمایی کردند که از خود اندازه اقتصاد نیز بزرگ‌تر شده است و دسته دیگر هم از این سوی بام افتادند و سعی در پاک کردن نقش اقتصادی کسب و کارهای مستقر در شبکه اجتماعی اینستاگرام کردند.  

از نظر ما هر دو رویکرد، غیر حرفه‌ای و ناصحیح است و هر دو نگاه افراطی و تفریطی به زیست بوم اقتصادی تجارت الکترونیکی آسیب می‌زند. تصمیم‌گیری بر مبنای اطلاعات اشتباه، لاجرم نتیجه اشتباه به همراه خواهد داشت.

از نظر مرکز توسعه تجارت الکترونیکی اندازه این بازار به چه مقدار است؟

در سال ۱۴۰۰ اندازه کل بازار تجارت الکترونیکی رسمی کشور ۱۲۳۰ همت (هزار میلیارد تومان) بوده است. بررسی مرکز از چند روش و ترکیب آن‌ها مانند بررسی تراکنش‌های بانکی درگاه‌ها، سرشماری از صفحات فروش اینستاگرام و نیز از طریق تحلیل اقتصاد کلان نشان می‌دهد که مجموع تراکنش مالی در فضای شبکه‌های اجتماعی در سال ۱۴۰۰، عددی بین ۲۵ تا حداکثر ۳۵ همت بوده است؛ یعنی روزانه بین ۶۸ تا ۹۵ میلیارد تومان. نکته مهم اینکه این گردش در حدود سه درصد کل اندازه اقتصادی تجارت الکترونیکی کشور است.

اما از سوی دیگر باید در نظر داشت که تعداد این کسب و کارها در حدود ۳۰۰ هزار برآورد می‌شود و عدد اشتغال آن بین ۴۰۰ تا ۶۰۰ هزار نفر تخمین زده می‌شود. البته این تعداد اشتغال به معنی اشتغال تمام وقت نیست و از اکثر این صفحات به عنوان شغل مکمل یا درگاه ارائه مکمل استفاده می‌شده است. این را هم باید بدانیم که عمده کسب و کارهای مستقر در شبکه های اجتماعی جزو کسب و کارهای خرد به حساب می آیند و از این جهت تعداد افراد دخیل در این کسب و کارها به نسبت تعداد کسب و کارها تعداد نسبتاً زیادی است که آن هم به خاطر کوچک بودن عمده این کسب و کارهای اینستاگرامی بوده است.

آمار خسارت روزانه ارائه شده در این مدت توسط برخی از مراکز و نهادها، بعضا تا روزانه ۱۰۰۰ میلیارد تومان نیز بوده است. از نظر شما این اعداد اشتباه است؟

برآوردهای ما بر اساس آمار رسمی کشور تهیه می شود. همانطور هم که مشاهده می‌کنید این آمار در چند نوبت پالایش و بررسی شده و به طور مرتب در سالهای اخیر منتشر شده است. اکنون هم می بینیم این آمار و ارقام فاصله معناداری با آن‌چه در فضای احساسی جامعه بیان می‌شود، دارد.

ما در چند مرحله اعلام کردیم که پژوهشکده‌ها، اتاق‌های فکر، سایر سازمان‌هایی که به نوعی اطلاعات مرتبط در این موضوع دارند، مراتب را به مرکز تتا اعلام کنند تا در اسرع وقت جلسات بررسی و جمع‌بندی با این اشخاص برگزار شود. همانطور که ابتدای صحبت گفتم، تصمیم‌گیری باید بر اساس اطلاعات درست اتفاق بیفتد و بر همین اساس، من به صورت رسمی از تمامی صاحب‌نظران دعوت می‌کنم که با مشارکت همدیگر این گزارش را به روز رسانی کنیم اما این را باید بدانیم که آن چه در فضای رسانه ای در روزهای اخیر منتشر شده عمدتاً نادرست بوده و اختلاف بسیاری هم با واقعیت هایی دارد که ما طبق پایش ها و روش های علمی خود به آن رسیدیم. البته از طرفی هم به هر حال باید فکر جدی و اساسی برای همان کسب و کارهای خردی که از مسائل اخیر آسیب دیده اند، داشته باشیم. طرح های خوبی هم در دست تدوین داریم که بتواند به معیشت آن دسته از کسب و کارها به طور خاص کمک کند.