هم‌زمان با برگزاری سومین اجلاس همکاری‌های اقتصادی ایران و آفریقا در تهران و اصفهان، برخی تحلیل‌گران و چهره‌های باسابقه حوزه سیاست و اقتصاد، با دیده تردید به نتایج عملی این نوع نشست‌ها می‌نگرند. یکی از این چهره‌ها، سردار رسول یاحی، معاون پیشین سیاسی استانداری اصفهان، با اشاره به تجربیات گذشته ایران در تعاملات اقتصادی با قاره آفریقا، معتقد است این اجلاس‌ها اگرچه پرهزینه، اما به‌دلیل ضعف در طراحی استراتژیک و نبود مزیت‌های رقابتی مشخص، خروجی قابل‌توجهی برای کشور به همراه نداشته‌اند. سردار یاحی با نگاهی منتقدانه، خاطرنشان می‌سازد که طی سال‌های گذشته، پروژه‌هایی چون «کنسرسیوم ایران و آفریقا»، اعزام هیئت‌های تجاری به کشورهای آفریقایی و نشست‌های قبلی نیز به دلیل مشکلات زیرساختی، محدودیت‌های بانکی و ضعف در سیاست‌گذاری، به نتایج ملموس اقتصادی منجر نشدند. او تأکید می‌کند که بدون وجود راهبردهای مشخص، این‌گونه رویدادها بیشتر جنبه نمایشی دارند تا عملیاتی. از دیدگاه او، مشکلات ساختاری همچون نبود کانال‌های مالی پایدار، فقدان حمل‌ونقل مؤثر و نبود نظام تعرفه‌ای حمایتی، باعث شده‌اند تا همکاری‌های اقتصادی ایران با آفریقا نتواند به مرحله قراردادهای اجرایی و سودآور برسد. یاحی همچنین با اشاره به اولویت‌های اقتصادی کشور، همکاری با قاره آفریقا را در وضعیت فعلی «فاقد مزیت روشن برای ایران» می‌داند. این تحلیل‌ها در حالی مطرح می‌شود که اجلاس سوم ایران و آفریقا با حضور بیش از ۵۰ مقام ارشد از ۲۹ کشور آفریقایی و بالغ بر ۷۰۰ تاجر از ۳۸ کشور برگزار شد. مقامات ایرانی این نشست را فرصتی برای توسعه دیپلماسی اقتصادی، جذب سرمایه‌گذاری خارجی و تقویت پیوندهای فرهنگی و صنعتی با قاره‌ای دانستند که با جمعیت ۱.۵ میلیارد نفری و GDP حدود ۲.۹ تریلیون دلار، یکی از بازارهای نوظهور جهان است. در اصفهان نیز، برنامه فشرده‌ای برای میزبانی از هیئت‌های آفریقایی تدارک دیده شد. استاندار اصفهان، دکتر جمالی‌نژاد، با استقبال رسمی از مهمانان، تأکید کرد که این نشست‌ها بستری مهم برای معرفی توانمندی‌های صنعتی و گردشگری استان هستند. همچنین بازدیدهایی از صنایع بزرگ نظیر فولاد مبارکه، شهرک سلامت و شرکت‌های دانش‌بنیان صورت گرفت. طبق اعلام اتاق بازرگانی اصفهان، در جریان این اجلاس، پنج تفاهمنامه همکاری با اتاق‌های بازرگانی کشورهای آفریقایی (مانند غنا، نیجریه و زیمبابوه) امضا شد و بیش از ۳۰۰ گفت‌وگوی تجاری رودررو میان تجار ایرانی و آفریقایی صورت گرفت. در این میان، حامیان برگزاری این اجلاس‌ها، بر نقش مثبت آن‌ها در آغاز مذاکرات تجاری، معرفی توانمندی‌های صادراتی ایران، و شکل‌گیری بسترهای همکاری بلندمدت تأکید دارند. از سوی دیگر، منتقدانی همچون یاحی هشدار می‌دهند که اگر این تعاملات با راهکارهای اجرایی و سیاست‌های تسهیل‌گرانه همراه نشود، ممکن است نتایج مورد انتظار محقق نگردد و تجربه گذشته تکرار شود. نتیجه‌گیری: با وجود برنامه‌ریزی گسترده و حضور مقامات آفریقایی، همچنان چالش‌های ساختاری و سیاستی پیش‌روی توسعه روابط اقتصادی ایران و آفریقا قرار دارد. به باور برخی تحلیل‌گران، موفقیت این‌گونه اجلاس‌ها تنها زمانی قابل اندازه‌گیری خواهد بود که تفاهمنامه‌ها به قراردادهای اجرایی تبدیل شده و مسیر مبادلات مالی و تجاری هموار شود. در غیر این صورت، این رویدادها صرفاً به بخش دیگری از دیپلماسی نمادین تبدیل خواهند شد.
