خشکشویی و لباسشویی، شاید در نگاه اول یکی از صنوف آرام و بی‌حاشیه در دل شهر باشد؛ شغلی که روزانه هزاران خانواده برای رفع نیازهای بهداشتی و نظافت به آن مراجعه می‌کنند؛ اما پشت پرده‌ی این خدمات به ظاهر ساده، دنیایی از چالش‌ها، دغدغه‌ها و پیچیدگی‌های صنفی، قانونی و اقتصادی نهفته است. از نرخ‌گذاری‌های گاه‌وبی‌گاه و نوسانات هزینه‌ها گرفته تا گرفتاری‌های همچون نبود تجهیزات به‌روز و البته دغدغه‌های مراجعان درباره لباس‌هایی که گاه ماه‌ها و حتی سال‌ها در مغازه‌ها باقی‌می‌مانند، همگی بخشی از واقعیت‌های کمتر شنیده‌شده‌ این صنف هستند.

با وجود نیاز روزافزون به خدمات خشکشویی در سبک زندگی آپارتمان‌نشینی، به نظر می‌رسد هنوز جای خالی حمایت‌های جدی برای توسعه، نوسازی تجهیزات و ایجاد زیرساخت‌های مدرن احساس می‌شود؛ صنفی که بی‌صدا، اما پیوسته در خدمت سلامت و بهداشت خانواده‌ها ایستاده است. در چنین شرایطی، نگاه دقیق‌تر به وضعیت خشکشویی‌ها و شنیدن صدای فعالان این حوزه، می‌تواند بخشی از واقعیت‌های اجتماعی، اقتصادی و حتی فرهنگی جامعه را پیش چشم بگذارد. 

ابوالقاسم گرجی، رئیس اتحادیه خشکشویی و لباسشویی استان اصفهان با اشاره به وضعیت نرخ‌گذاری در این صنف به ایسنا می‌گوید: با توجه به اینکه خشکشویی جزء مشاغل درجه‌یک خدماتی محسوب می‌شود، تعیین نرخ آن باید با نظر سه مرجع شامل وزارت صنعت، معدن و تجارت، اتاق اصناف و خود اتحادیه انجام شود. این صنف در گروه مشاغل خدماتی قرار دارد و نرخ‌گذاری آن معمولاً به‌صورت سالانه انجام می‌شود؛ روندی که در سال‌های اخیر نیز تداوم داشته است.

وی در پاسخ به این پرسش که آیا در سال جاری افزایش نرخ اعمال شده یا خیر می‌افزاید: آنالیزهای قیمت و درخواست‌های لازم به وزارت صمت ارائه شده، اما براساس بیانیه‌ای که اخیراً صادر شده، به‌دلیل شرایط فعلی کشور هرگونه تغییر در قیمت‌ها تا اطلاع ثانوی متوقف شده است. ما نیز در راستای همراهی با شرایط بحرانی جامعه، درحال‌حاضر از اعمال افزایش نرخ صرف‌نظر کرده‌ایم. البته پرونده اتحادیه در وزارت صمت ثبت و افزایش نرخ از نظر کارشناسی مورد تأیید قرار گرفته، اما همچنان تأییدیه نهایی آن صادر نشده است.

رئیس اتحادیه خشکشویی و لباسشویی استان اصفهان ادامه می‌دهد: اتحادیه از چند سال گذشته آنالیز علمی دقیقی برای تعیین نرخ‌ها انجام داده و همچنان بر همان مبنا پیش می‌رود. براساس نتایج این آنالیز، افزایش حدود ۴۵ درصدی نرخ‌ها منطقی و ضروری تشخیص داده شد، اما در جلسات مشترک با اتاق اصناف به عدد ۳۴ درصدی توافق رسیدیم. بااین‌حال، هنوز جلسه نهایی کمیسیون عالی نرخ‌گذاری که زیرنظر وزارت صمت برگزار می‌شود، تشکیل نشده و منتظر نهایی شدن تصمیمات هستیم.

 ۳۰۰ واحد مجاز در شهر اصفهان 

گرجی با اشاره به وضعیت آماری واحدهای صنفی بیان می‌کند: هم‌اکنون حدود ۳۰۰ عضو دارای پروانه در شهر اصفهان تحت نظارت اتحادیه فعالیت می‌کنند، همچنین بین ۱۰ تا ۲۰ واحد نیز وجود دارد که به‌دلایل مختلف همچنان موفق به اخذ پروانه کسب نشده‌اند، یا نسبت به دریافت آن بی‌تفاوت بوده‌اند، هرچند تعداد این واحدها بسیار اندک است.

وی می‌افزاید: در سطح استان و شهرستان‌ها نیز حدود ۱۵۰ تا ۲۰۰ واحد فعال هستند، اما به‌دلیل ثبت نشدن کامل اطلاعات، آمار دقیقی از فعالیت آن‌ها در دست نیست. در حالی‌که در شهر اصفهان تمام اطلاعات مربوط به پروانه و پرونده واحدها ثبت شده و این واحدها زیر نظر اتحادیه فعالیت می‌کنند.

 الزام نصب نرخ‌نامه و صدور قبض در همه خدمات

رئیس اتحادیه خشکشویی و لباسشویی استان اصفهان درباره نحوه رسیدگی به اختلافات احتمالی در قیمت‌ها می‌گوید: هر واحد صنفی موظف است نرخ‌نامه مصوب را در معرض دید مشتری نصب و باید دارای پروانه کسب معتبر باشد. هرگونه کوتاهی در این زمینه تخلف محسوب می‌شود که این موارد در استان اصفهان بسیار نادر است.

گرجی با اشاره به اینکه در برخی موارد، قیمت‌گذاری به‌صورت توافقی انجام می‌شود، ادامه می‌دهد: به‌عنوان مثال، زمانی‌که لباس خاصی برای شست‌وشو آورده می‌شود یا مشتری خدمات ویژه‌ای تقاضا می‌کند، مانند لباس‌های مجلسی، خارجی یا گران‌قیمت که اغلب از خارج کشور تهیه می‌شوند و نیاز به رسیدگی خاص دارند، نرخ‌های مصوب پاسخگوی هزینه واقعی نیست. در چنین شرایطی، توافق میان مشتری و واحد صنفی ضروری است. با این‌ حال، تأکید ما بر این است که حتی در این موارد نیز قبض صادر شود و رضایت‌نامه یا امضای مشتری اخذ شود تا شفافیت کامل برقرار باشد و مشتری از دلیل تفاوت قیمت آگاه باشد.

وی با بیان اینکه نوع شوینده‌ها در برخی خدمات تخصصی نقش کلیدی دارند، توضیح می‌دهد: درحال‌حاضر، تعریف مشخصی از انواع شوینده‌های مجاز برای آب‌شویی و خشکشویی وجود ندارد، اما به‌طور کلی این مواد باید استاندارد بوده و به‌وسیله شرکت‌های معتبر تأمین شوند. برخی شرکت‌ها نیز شوینده‌های تخصصی برای خشکشویی تولید می‌کنند، اما موضوع آن‌قدر پیچیده نیست که امکان سوءاستفاده گسترده در آن وجود داشته باشد.

رئیس اتحادیه خشکشویی و لباسشویی استان اصفهان می‌افزاید: آنچه در عمل اهمیت دارد، نوع لباس، میزان آلودگی و نوع لکه آن است. لکه‌هایی نظیر روغن صنعتی، قیر یا روغن‌های خوراکی هر یک نیازمند مواد شوینده و روش‌های خاصی هستند که نمی‌توان برای آن‌ها نرخ یکسانی در نظر گرفت. در این موارد نیز توافق با مشتری راه‌گشاست و رعایت اصول صدور قبض و ثبت توافق الزامی است.

گرجی در پاسخ به پرسشی درباره راه‌های ارتباطی مردم برای ثبت شکایت از واحدهای صنفی متخلف می‌گوید: شماره‌های تماس اتاق اصناف در اختیار شهروندان قرار دارد و مردم می‌توانند شکایات خود را از این طریق ثبت و پیگیری کنند. تلاش ما این است که با نظارت دقیق و پاسخ‌گویی مناسب، اعتماد عمومی به این صنف خدماتی حفظ شود.

فرسودگی تجهیزات، چالش جدی صنف

وی ادامه می‌دهد: اتحادیه‌ها زیرمجموعه اتاق اصناف هستند و شماره تماس مستقیم اتحادیه نیز بر روی نرخ‌نامه‌ها درج شده است. در صورت وجود هرگونه شکایت، شهروندان می‌توانند با شماره‌ ۰۳۱۳۷۲۳۳۱۴ تماس بگیرند تا موضوع بررسی و پیگیری شود.

رئیس اتحادیه خشکشویی و لباسشویی استان یکی از مشکلات مزمن و پرچالش این صنف را باقی‌ماندن طولانی‌مدت اجناس در واحدها مطرح می‌کند و می‌گوید: بارها پیش آمده که مشتری لباس، پتو یا روفرشی خود را تحویل داده، اما برای دریافت آن به خشکشویی مراجعه نکرده است. حتی مواردی داشتیم که بیش از یک سال گذشته اما مشتری برای تحویل مراجعه نکرده و واحد صنفی نیز به‌ناچار اجناس را به انبار منتقل کرده، چراکه فضای کافی برای نگهداری آن‌ها در مغازه وجود ندارد. 

گرجی ادامه می‌دهد: این مسئله را در جلسات با اتاق اصناف مطرح کرده‌ایم، اما تاکنون راهکار قانونی مشخصی برای آن تدوین نشده است. درحال‌حاضر، بسیاری از خشکشویی‌ها بر روی قبض‌های خود قید می‌کنند که اعتبار قبض، دو ماهه است، اما این موضوع هنوز جنبه قانونی رسمی پیدا نکرده است. در تلاش هستیم تا چارچوبی قانونی و مشخص برای این مسئله طراحی شود تا هم حقوق مشتریان حفظ و هم واحدهای صنفی از تبعات احتمالی رها شوند.

وی درباره وضعیت آماری اجناس باقی‌مانده در خشکشویی‌ها می‌گوید: از دو یا سه روز گرفته تا یک الی دو سال، لباس‌هایی داریم که در مغازه‌ها باقی مانده‌اند. واحدهای خشکشویی به‌طور معمول با کمبود جا روبه‌رو هستند و به ناچار این اجناس را بایگانی یا به انبار منتقل کنند. حتی گزارش‌هایی داریم که برخی واحدها لباس‌ها را به‌دلیل کمبود فضا به خیریه اهدا کرده‌اند و پس از آن با شکایت یا مشکل حقوقی مواجه شده‌اند. لذا توصیه نمی‌کنیم که این اجناس دور ریخته شوند یا به دیگران واگذار شوند، بلکه باید چارچوبی قانونی تدوین شود تا وضعیت این اجناس بلاتکلیف مشخص شود.

رئیس اتحادیه خشکشویی و لباسشویی اصفهان با اشاره به یکی دیگر از چالش‌های جدی این صنف بیان می‌کند: بیشتر تجهیزات مورد استفاده در واحدها، قدیمی و متعلق به سال‌ها گذشته هستند و تاکنون امکان نوسازی آن‌ها فراهم نشده است. البته این مسئله ناشی از بی‌توجهی اعضا نیست، بلکه به‌دلیل پایین بودن درآمد واحدها و نبود سرمایه‌گذاری کافی است. بیشتر فعالان صنف تنها توانسته‌اند هزینه‌های روزمره زندگی یا تهیه ملک مغازه را تأمین کنند و قدرت خرید تجهیزات نوین را ندارند. درحال‌حاضر، هزینه تهیه ماشین‌آلات جدید بسیار بالا است و برای بسیاری از خشکشویی‌ها عملاً امکان‌پذیر نیست.

گرجی در ادامه درباره وضعیت مالیاتی و بیمه‌ای این صنف نیز توضیح می‌دهد: در حال‌ حاضر، واحدهای خشکشویی مشکل خاصی از نظر بیمه یا مالیات ندارند. در اداره امور مالیاتی، کد صنفی مشخصی برای خشکشویی تعریف شده و اغلب تراکنش‌های واحدها از طریق کارت‌خوان انجام می‌شود، بنابراین محاسبه مالیات سالانه به‌صورت شفاف و تحت نظارت انجام می‌شود و مورد خاصی از نارضایتی یا مشکل مالیاتی از اعضا گزارش نشده است.

وی درباره وضعیت بیمه می‌افزاید: بیشتر مغازه‌ها تحت پوشش بیمه آتش‌سوزی و بیمه‌های تکمیلی قرار دارند. سال‌ جاری نیز مذاکراتی با شرکت بیمه البرز انجام داده‌ایم تا پوشش‌های جدیدی شامل بیمه درمان تکمیلی و بیمه مسئولیت برای حوادث احتمالی ارائه شود که هم‌اکنون در حال پیگیری نهایی آن هستیم.

 نظارت مستمر و هماهنگ بر واحدها

رئیس اتحادیه خشکشویی و لباسشویی اصفهان درباره شیوه نظارت بر عملکرد واحدها اظهار می‌کند: اتحادیه دارای کمیسیون بازرسی مستقلی است که شامل پنج بازرس و یک رئیس کمیسیون می‌شود. این کمیسیون ماهیانه گزارش‌های نظارتی خود را ارائه می‌دهد و در صورت نیاز، بازرسی‌ها به‌صورت روزانه یا هفتگی نیز انجام می‌شود. تمامی فرایندهای نظارتی با هماهنگی اتاق اصناف صورت می‌گیرد و هیچ اقدامی بدون هماهنگی انجام نمی‌شود.

گرجی با تأکید بر اینکه خشکشویی و لباسشویی یکی از مشاغل خدماتی مهم در زندگی شهری امروز است، خاطرنشان می‌کند: با توجه به افزایش آپارتمان‌نشینی و نیاز روزافزون مردم به خدمات خشکشویی، باید نگاه جدی‌تری به این صنف داشت. در دو سال اخیر تلاش کرده‌ایم طرح‌هایی برای کاهش مصرف آب و انرژی در خشکشویی‌ها تدوین کنیم. اگر مسئولان از این صنف حمایت کنند، امکان واردات تجهیزات نوین از جمله دستگاه‌های تصفیه، ماشین‌آلات کم‌مصرف و سیستم‌های هوشمند فراهم خواهد شد. ارتقای این زیرساخت‌ها نه‌تنها به نفع صنف، بلکه به سود مردم و محیط‌زیست خواهد بود. ما به آینده این صنف امیدواریم، به شرط آنکه حمایت لازم انجام شود.

به گزارش ایسنا، با نگاهی به وضعیت فعلی صنف خشکشویی و لباسشویی می‌توان دریافت که این حوزه، باوجود اهمیت آن در سبک زندگی شهری و نقش آن در بهداشت عمومی، نیازمند حمایت‌های هدفمند برای نوسازی تجهیزات، به‌روزرسانی مقررات و تسهیل فرایندهای نظارتی است. تداوم پیگیری‌ها و تعامل میان اتحادیه، نهادهای نظارتی و دستگاه‌های اجرایی می‌تواند مسیر پایدارتری برای ارتقای کیفیت خدمات، افزایش رضایت مشتریان و بهبود شرایط فعالان این صنف فراهم کند.