محمدرضا حسنی - شبیه فیلم‌های آخرالزمانی است. لحظه‌ای فکرش را بکنید که در حال تردد در شهر ، پیاده با دوچرخه، موتورسیکلت یا اتومبیل باشید و ناگهان، زمین دهان باز کند و شما را ببلعد! حفره‌ای 12 متری ایجاد شود و حتی اشیای سطح زمین را به داخل خودش فروکش کند! وحشتناک و دلهره‌آور است، اما نظیر این اتفاق چند روز قبل در اتوبان شهید آقابابایی اصفهان رخ داد. قبل‌تر هم به‌کرات هر از چند باری در گوشه‌وکنار شهر به‌خصوص خیابان های جنوب شهر اصفهان مشابه آن گزارش شد و حتی تا دشت مهیار از جنوب و بیابان های شمال شهر زنگ خطر این فرونشت ها به گوش رسید .
از ده سال قبل هشدارش را کارشناسان می‌دانند و ما نیز چندین بار نوشتیم؛ ولی آن زمان حتی این صحبت‌ها مورد تمسخر قرار می‌گرفت. شوربختانه ما هرگز در سیستم مدیریتی کشورمان آینده‌پژوهی را سرلوحه قرار ندادیم.
وقتی آن زمان هشدار می‌دادیم که خشکسالی و عدم احیای زاینده‌رود و برداشت بی‌رویه آب از منابع زیر زمینی به فرونشست جبران‌ناپذیر زمین منجر می‌شود و تشدیدکننده پدیده‌های طبیعی دیگری همچون زلزله و سیلاب است، کسی ما رسانه‌ها و صحبت‌های کارشناسان و دوستداران محیط‌زیست را جدی نمی‌گرفت.
حالا از 31 استان کشور، 18 استان در خطر بالای فرونشست قرار گرفته و در این میان استان اصفهان از نظر وسعت پهنه فرونشست، جایگاه نخست را دارد و مصیبت این همه ساختمان‌ها و بافت فرسوده و شهرک‌های قدیمی و بدتر از آن فاضلاب فرسوده محلات قدیمی اصفهان هم به شدت اثرات مخرب آن دامن زده است.
ما زنده رود را با بی‌تدبیری خشکاندیم و در پی آن با بی‌مسئولیتی و بی‌نظارتی تمام شیره جان زمین را مکیدیم تا خودخواهی و طمع خود را ارضا کنیم و در برابر آن هم هیچ کار مفیدی برای جبران و در جهت احیای محیط‌زیست نکردیم. ما مسئولین بی‌خیال و انسان‌های بی‌مبالاتی بودیم. حالا به جایی رسیدیم که سالانه افت ۴۱ سانتی‌متری را در سطح آب‌های زیرزمینی در استان اصفهان شاهد هستیم.
این بی‌مبالاتی و بی‌مسئولیتی به حدی است که در دشت مهیار که از دهه 40 با نام دشت ممنوعه بر اساس مطالعات زمین‌شناسی معرفی شده بود و فرونشست زمین از دهه 60 در این دشت آغاز شده بود، اقدام به زمین فروشی و ساخت‌وساز و کشاورزی و ویلاسازی کردیم و اندک باقیمانده آب این زمین‌ها را نیز به‌زور چاه و پمپ بلعیدیم تا امروز شاهد فرونشست‌های خطرناکی در این دشت باشیم و ناچار به جابه‌جایی دکل‌های برق شویم.
حالا فقط در خردادماه امسال شاهد 3 فرونشست در جنوب اصفهان بودیم و این به یک تهدید برای شهروندان اصفهانی تبدیل شده است. تهدیدی هولناک که مثل سیل و زلزله هم هیچ هشدار و پس‌لرزه‌ای ندارد. از سال گذشته تاکنون، شاهد رخداد ۲۳ مورد نشست زمین و ریزش بودیم که در خرداد امسال تشدید شده و بعد از حادثه ایجاد فرو چاله بر اثر نشت آب از خط لوله آبرسانی در محدوده چهارراه نظر شهر اصفهان و فرورفتن چرخ یک دستگاه اتوبوس در چاله و سه روز بعد شکستگی خط انتقال فاضلاب جنوب اصفهان به تصفیه‌خانه خیابان آبشار در روزهای اخیر شاهد حادثه اتوبان شهید آقابابایی بودیم که از آخرین فرونشست‌هایی ازاین‌دست بوده است.
اگر چه مسئولین و مدیریت بحران استان بیشتر این حوادث را به فرسودگی شبکه آب و فاضلاب مرتبط می‌کنند؛ ولی قطعاً فرونشست زمین و عواقب خشکسالی و عدم مدیریت درست منابع آبی و نظارت بر حفاری‌ها و برداشت‌های غیرمجاز متهم اول این حوادث است.
مدیرکل حفاظت محیط‌زیست می‌گوید «که کنترل این فرونشست‌ها حداقل دو سال کار مطالعاتی و میدانی نیاز دارد.» ولی باید گفت که ما چنین فرصتی نداریم و مسئولین برای کنترل این موارد بیش از ده سال فرصت داشتند و در مقابل هر روز شاهد ترک‌خوردن بناهای تاریخی اصفهان و حوادث جبران‌ناپذیر هستیم.
در این میان فقط شاهد جلسات و کارگروه‌هایی بدون خروجی مناسب عملیاتی هستیم و تنها پلمب چاه‌های غیرمجاز از میان مصوبات چندگانه عملیاتی شده است و متأسفانه آنچه برای کنترل این فرونشست‌ها نیاز است بودجه‌ای است که در این شرایط بی‌پولی دولت و بی خیالی چند ساله مسئولین اصفهان، دیر برای آن اقدام شده است.
مطالعات بررسی فرونشست زمین در دشت اصفهان باهدف اجرای طرح‌های کاهش خطر توسط شهرداری اصفهان و از طریق مشاور در حال تکمیل است و توسط مرکز تحقیقات راه و مسکن و شهرسازی الزامات مرتبط با پیشگیری و کنترل فرونشست زمین در اصفهان تدوین شده که برای تأمین اعتبار برای اجرای طرح‌های مصوب و اضطراری به سازمان برنامه‌وبودجه کشور ارسال شده است، ولی معلوم نیست که چه زمانی این بودجه به اصفهان برسد و طرح کنترل عملیاتی شود و تا آن زمان فرونشست زمین چه تبعات و هزینه‌هایی برای اصفهان داشته باشد.