اصغر عبدلی -  داستان زاینده‌رود بی‌جان دو دهه است ورد زبان مردم اصفهان است. ده‌ها بار اعتراض و تحصن و صدها بار وعده و شعار مسئولین. احیای زاینده‌رود، اما در سال‌ها هیچ تحول چشمگیری نداشته و آنچه بوده تنها دعواهای زرگری و وعده‌سرخرمن است.

به گزارش نگاه کویر، چند استان و دوجین نماینده مجلس و چند رئیس‌جمهور آمدند وعده و یک‌مشت حرف بی‌پشتوانه تحویل دادند و رفتند. آش همان آش است و کاسه همان کاسه و زنده رود هر روز مرده‌تر.

درباره وعده و وعیدها و تحولات بی‌فایده این دو دهه می‌توان مثنوی  هفتاد مَن سرود. اما آخرین این وعده‌ها زمانی بود که از ۱۷ آبان‌ماه سال 1400 کشاورزان با برپایی چادرهایی در جوار پل خواجو تحصن کردند و 28 آبان نیز مردم اصفهان یکی از اعتراضات مسالمت‌آمیز بی‌سابقه و تاریخی ایران را به نمایش گذاشتند و هزاران دوستدار زاینده‌رود در اطراف پل‌های تاریخی گرد آمدند.

در پائیز سال گذشته، کشاورزان اصفهانی با اتحاد و همبستگی و پشتوانه مردمی دست به تحصن چندین روزه زدند و چادرهایی برپایی کردند. بالاخره پس از مدت‌ها تحصن و اعتراض با پادرمیانی معتمدین شهر و برخی مسئولین ادوار شهر، اتحادیه‌های کشاورزی و شورای میراب‌ها و آب‌بران شرق و غرب اصفهان بیانیه‌ای صادر کرد و خبر از برچیدن چادر‌ها البته با شرایطی 4 گانه داد.

در این مدت ده‌ها جلسه با حضور علما و مقامات ارشد کشوری و لشکری، نظامی، امنیتی و مسئولین رده‌بالای استان با کشاورزان برگزار شد و ماحصل آن کشاورزان 4 درخواست و مطالبه کلی را مطرح کردند که به شرح زیر بود:

۱- مقرر گردید که آب زاینده‌رود بازگشائی شود و زمان بازگشایی و رهاسازی آب توسط نمایندگان صنف کشاورزی و شورای میراب‌ها و آب‌بران و سازمان جهاد کشاورزی پس از بررسی‌های میدانی و اجرای اقدامات مقدماتی برای رفع موانع مزاحم برای روان آبی تعیین گردد و در تاریخی که این گروه اعلام می‌نمایند با رعایت خط قرمز آب شرب، رهاسازی گردد.

البته مردم شهر عزیز اصفهان بدانند که بابت جبران لطفی که در همراهی به کشاورزان کردند، کشاورزان نیز برای پیشگیری از بروز هرگونه مشکل برای شرب مردم شریف اصفهان از حقابه‌های خودشان، معادل حداقل ۳ ماه نیاز شرب مردم را در سد زاینده‌رود ذخیره نگه داشتند.

2- مقرر گردید از همین امروز آن دسته از درخواست‌های ۹گانه که وظیفه و اختیار اجرای آن با دستگاه‌های داخل استانی هست، از همین امروز شروع گردد و کمیته‌ای مرکب از صنف کشاورزی (شورای میراب‌ها و آب‌بران) و شرکت آب منطقه‌ای و سازمان جهاد کشاورزی و استانداری، اجرای این مصوبات را مدیریت نموده و مشکلات احتمالی موجود را مرتفع نمایند.

3- مقرر گردید آن دسته از درخواست‌های ۹گانه که باید در سطح ملی و یا دیگر استان‌های حوضه زاینده‌رود، اجرایی شود، ظرف حداکثر سه ماه توسط استاندار محترم پیگیری شود.

4- مقرر گردید مسئولین مربوطه، هر ۱۵ روز یکبار گزارش پیشرفت امور را از طریق صداوسیما و سایر رسانه‌های موجود به اطلاع عموم مردم برسانند.

بعدازاین توافقنامه، استاندار مصوبه‌ای 7 ماده‌ای بر اساس این توافقات به ارگان‌های استان ابلاغ کرد و مقرر شد؛ از شنبه آتی تمام مصوبات اجرا و هفتگی گزارش شده و مصوبات استانی توسط کمیته 4 جانبه اعم از صنف کشاورزی، جهاد کشاورزی، آب منطقه‌ای و استانداری پیگیری شده و به‌زودی مصوباتی اجرا شود.

مطالبه مردم اصفهان اما فروننشست و مردم نسبت به تقلیل‌دادن مطالبه احیای دائمی زاینده‌رود به مطالبات صنفی کشاورزی معترض بودند و هستند و در کنار آن نیز تشدید فرونشست زمین و فرو چاله‌ها به‌ویژه در شهر اصفهان، خشکی ۱۰۰ درصدی تالاب بین‌المللی گاوخونی و فعال‌شدن کانون‌های ریزگرد نمکی این تالاب، شورشدن اراضی و آلودگی هوا از جمله نگرانی‌های این روزهای مردم اصفهان است که با خشکی رودخانه زاینده‌رود در ۲2 سال گذشته تا امروز پدیدآمده است‌.

در دل این مطالبات و شروط 4 گانه کشاورزان درخواست‌های 9 گانه ای نهفته است که از سال 92 تاکنون همچون  استخوان‌لای‌زخم مانده است.

سوم دی‌ماه ۹۲ طرحی ۹ ماده‌ای برای احیای حوضه زاینده‌رود در شورای‌عالی آب به تصویب رسید که در ماده هشتم و نهم آن به وزارت نیرو فرصت داده شد که در خصوص پروژه‌های بهشت‌آباد و تونل گلاب، می‌بایست به‌سرعت اجرایی می‌شد؛ ولی وزیر وقت نیرو اواخر همان سال در سفر خود به اصفهان به‌یک‌باره اعلام کرد بهشت‌آباد منتفی و آبرسانی به اصفهان از سرچشمه‌های کوهرنگ از طریق لوله انجام می‌شود، مسئله تا مرحله بازخواست از «چیت چیان» در مجلس و طرح استیضاح وزیر مطرح شد و بارها نمایندگان اصفهان تأکید کردند که پیگیر طرح بهشت‌آباد هستند.

در این سال‌ها، ده‌ها گره سیاسی و استانی در این طرح‌ها و سایر طرح‌های آبرسانی  این مشکل را به کلاف درهم‌پیچیده‌ای مبدل ساخته و ازیک‌طرف شاهد طرح‌های غیرقانونی و مخربی همچون بن - بروجن با حمایت مافیای سیاسی آب، علی‌رغم رأی بر توقف، پیدا و پنهان پیش می‌رود.

در این سال‌ها حتی شاهد بودیم که بارها مصوبات شورای‌عالی آب کشور هم عملیاتی نشد و کارشکنی‌های زیادی در سایه عدم حمایت دولتی و عدم نظارت بر اجرا و زمان‌بندی‌ها صورت گرفت.

تا کار به سفر استانی رئیس‌جمهور در خرداد امسال به اصفهان رسید و باز هم در این سفر نه‌تنها به خواسته جاری‌شدن دائمی زاینده‌رود، لبیک گفته نشد؛ بلکه تیم  اعزامی دولت هیچ برنامه‌ای جز شعر و شعار و اعلام عجز در چنته نداشت و حرف‌های مشاور دولت سبب ناراحتی مردم اصفهان شد و علی‌رغم ادعای داشتن برنامه برای حل مشکلات زاینده‌رود، هیچ برنامه علمی و عملی ارائه نشد و جلسات شکل‌گرفته نشان از عجز دولت و خالی بودن دست آن در مواجهه با این مشکل داشت.

کشاورزان خواهان اجرای مصوبات شورای‌عالی آب به‌ویژه مصوبات دهمین، سیزدهمین و بیست و چهارمین جلسه شورای‌عالی آب و همچنین همه مصوبات شورای هماهنگی زاینده‌رود هستند و معتقدند که اگر ماده ۱۵۸ و ۱۵۹ مدنی در مورد زاینده‌رود اجرا می‌شد زاینده‌رود خشک اکنون گرفتار این وضعیت نبود، تالاب بین‌المللی گاوخونی احیا شده بود و به محلی برای تولید ریزگردهای آلوده به فلزات سنگین و سمی تبدیل نمی‌شد.

در یک سال گذشته جز در موارد کوتاهی بازگشایی زاینده‌رود برای کشاورزی که انتظارات این قشر را هم برآورده نکرد، مدام شاهد اخبار ناامیدکننده‌ای هستیم که جز گریه و زاری مسئولین  و وعده‌های تأخیری و تازه کردن داغ مردم اصفهان چیزی در برنداشته است.

کار به جایی رسیده که مسئولین بازگشایی پائیزه زاینده‌رود برای کشت کشاورزان را هم مدام به گردن یکدیگر می‌اندازند و می‌گویند من این قول را ندادم! رئیس شورای شهر خواستار توجه  به فرمایشات رهبری برای احیای زاینده‌رود می‌شود و نمایندگان بار دیگر برای سال دیگر! وعده می‌دهند. کشور درگیر اعتراضات است و مسئولین رده‌بالا می‌گویند؛ اولویت‌های مهم‌تری است درصورتی‌که به اعتقاد دلسوزان کشور، قطعاً معضل عمل‌نکردن مسئولین به وعده‌هایشان این بار در اصفهان به بحرانی بسیار پرهزینه تبدیل خواهد شد.

حالا بد نیست  یک بررسی اجمالی کنیم و ببینیم که حتی بند اول این توافقنامه که بازگشایی به‌موقع زاینده‌رود برای کشت‌های فصلی هم بوده هیچگاه در این یک سال اخیر نظمی نداشته است.

درخواست‌های نه‌گانه و مصوبات 9 ماده‌ای که قرار بوده تا پایان سال گذشته حل شود هنوز هم لاینحل و بی خروجی باقی‌مانده است. هیچ کسی گزارش درست و مسئولانه‌ای به مردم نداده درحالی‌که قرار بود هر دو هفته گزارشی شفاف از روند کار به مردم داده شود، باقی بقایتان و تو خود حدیث مفصل بخوان از این مجمل.