کتاب‌های خاک خورده در قفسه‌ها و وابستگی به گوشی‌های هوشمند
به گزارش ایرنا، کتاب در سال های اخیر به‌تدریج به یادنامه‌ای زیبا (نوستالژی) در جامعه و حتی کالایی تزیینی در قفسه‌های کافی‌شاپ‌ها یا رستوران‌های سنتی تبدیل شده است؛ کتابی که زمانی به‌عنوان «یار مهربان» از آن یاد و اسامی کتاب‌های علمی، داستانی و ادبی به‌جای برنامه‌های گوشی‌های همراه بین نوجوانان و جوانان رد و بدل می‌شد.
زمانی برای گرفتن کتاب امانتی از کتابخانه‌ها باید هفته‌ها چشم انتظار بازگشت کتاب توسط اعضا می‌شدیم ولی اکنون بسیاری از کتاب‌ها در قفسه‌ها خاک می‌خورند و مدت‌ها ورق نخورده اند.
اکنون تلفن همراه و گوشی‌های هوشمند بیشتر اوقات فراغت افراد به‌ویژه نوجوانان و جوانان را پر کرده و مطالعه‌های سطحی با متن‌های کوتاه و بعضا ناموثق جای محتوای ارزشمند کتاب‌ها را گرفته است.
گاهی چندین خط از یک اثر در شبکه‌های اجتماعی دست به دست می‌چرخد اما به گفته کارشناسان با خواندن آنها نمی‌توان فرد را کتابخوان دانست.
آمار و شواهد موجود نشان می‌دهد سرانه مطالعه واقعی مردم در سال‌های اخیر کاهش یافته که فارغ از فرهنگ وابستگی به گوشی‌های هوشمند، افزایش قیمت کتاب نیز به آن دامن زده است.
به گفته ابراهیم حیدری مدیر خانه کتاب و ادبیات ایران، شاخص‌های ارزیابی سرانه مطالعه کشور متفاوت بوده اما براساس نظر مراجع مختلف بین ۱۲ تا ۳۰ دقیقه است.
از طرفی، برخی از کارشناسان معتقدند با توجه به رشد فناوری، ورود کتاب‌های الکترونیکی نیز فارغ از آسیب مالی برای ناشران و نویسندگان، درمان ناعلاجی برای تقویت فرهنگ کتابخوانی بود و وابستگی همراه با برخی آسیب‌های جسمی و ذهنی را برای این دسته از مطالعه‌کنندگان پدید آورده است.
لزوم معرفی دوباره کتاب از دوران دبستان
بسیاری از کارشناسان فرهنگی یکی از راهکارهای احیای فرهنگ مطالعه کتاب به‌صورت فیزیکی را تلاش برای معرفی این یار مهربان از دوره دبستان توسط نظام تعلیم و تربیت می‌دانند.
آنها بر این باورند که باید نسل جدید را هرچند به‌دلیل شرایط خاصی که در سال‌های اخیر به‌ویژه در دوران همه‌گیری کرونا پیش آمد و ورود ناگهانی و به اجبار به فضای مجازی داشتند به دنیای واقعی مطالعه سنتی کشاند.
فاصله با کتابخوانی و گرایش به آسیب‌های اجتماعی
یک کارشناس فرهنگی در این‌باره به خبرنگار ایرنا گفت: برخی از مشکلات و آسیب‌های اجتماعی در سال‌های اخیر به‌دلیل خارج شدن کتاب از سبد زندگی مردم به‌ویژه نوجوانان و جوانان پدید آمده است.
آزاده کرمی افزود: از سویی شیوع بیماری‌های جسمی و اسکلتی در نوجوانان و حتی بزرگسالان نیز ارتباط نزدیکی با استفاده زیاد از گوشی‌های تلفن همراه دارد.
وی با بیان اینکه کتابخوانی به تقویت خلاقیت، تمرکز و توجه و رشد مهارت‌های ارتباطی در کودکان و سنین بالاتر منجر می‌شود، گفت: این کار مسوولیت‌پذیری و ارتباطات جمعی را نیز در افراد تقویت می‌کند.
کرمی، یکی از راهکارهای مهم و قابل اجرا در احیای فرهنگ کتابخوانی را تلاش ویژه معلمان مدارس ابتدایی در سمت و سو بخشیدن به علایق دانش‌آموزان به کتاب عنوان کرد.
وی تاکید کرد: ضروری است تا تحولی نو در نظام تعلیم و تربیت کشور با نهادینه کردن فرهنگ مطالعه به شیوه‌های مختلف از جمله معرفی نویسندگان و آشنایی کودکان و نوجوانان با کتاب‌های مختلف ایجاد شود و این ساده‌ترین راهکار است.
والدین کتاب در دست، الگوی عملی برای کودکان
یک کارشناس دیگر نیز با اشاره به عواقب فاصله گرفتن نسل جدید از کتاب و کتابخوانی، گفت: خانواده و والدینی که در طول روز ساعتی از اوقات خود را به مطالعه کتاب به‌صورت سنتی بپردازند فرزندانشان را ناخودآگاه به این وادی می‌کشانند.
فخری رضایی افزود: به هیچ وجه نمی‌توان گذران وقت در فضای مجازی به شیوه مرور پیام‌های کوتاه ادبی و علمی الکترونیکی و اینترنتی را مطالعه نامید.
وی خاطرنشان کرد: نهادهای مشاوره‌ای و تربیتی باید خانواده ها را در این زمینه راهنمایی کنند و راهکارهای علاقه‌مند کردن کودکان به کتاب را به آنان آموزش دهند.
هدیه دادن کتاب به فرزندان
رضایی تاکید کرد: والدین باید به‌عنوان تشویق و جایزه به فرزندان خود کتاب های مورد علاقه و مخصوص سن آنها هدیه دهند تا کودک به ارزش واقعی آن پی ببرد.
وی با اشاره به تهدیدات آسیب‌های اجتماعی برای نوجوانان و جوانان، گفت: کتاب و کتابخوانی باید به‌منظور پیشگیری از نفوذ این آسیب‌ها به نسل جدید به گفتمان غالب در جامعه تبدیل شود.
رضایی با بیان اینکه عادت به کتابخوانی از اعتیادهای خوب است، افزود: براساس تحقیقات صورت گرفته افرادی که از کودکی در محیطی کتابخوان پرورش می‌یابند به افرادی آگاه تبدیل می‌شوند که می‌توانند به جای پذیرش سطحی‌ترین اطلاعات به تحقیق بیشتری روی می‌آورند و تصمیم‌های آگاهانه‌تری می‌گیرند.
وی تاکید کرد: کتابخوانی به افراد کمک می‌کند تا با دیدگاه آگاهانه‌تر و تفکر انتقادی و تحلیلی به مسائل مختلف جامعه نگاه کنند و در پی راه‌حل‌های بهتری باشند که این امر می‌تواند به ارتقای فرهنگ عمومی و بهبود شرایط اجتماعی منجر شود.
۲۱۴ کتابخانه نهادی و ۸۰ کتابخانه مشارکتی در استان اصفهان دایر است.
