چه در چنته داری
چنته یا آینهدان یکی از دستبافتهای عشایر قشقایی است که صرفاً توسط زنان بافته شده و از آن بهعنوان کیسه یا خورجینی برای حمل وسایل شخصی استفاده میشود.
به گزارش خبرگزاری فارس از شهرضا، همه ما ضربالمثل «چه در چنتهات داری؟» را بارها شنیدهایم، اما شاید کمتر بدانیم که «چنته» به یکی از کهنترین هنرهای سنتی ایران اشاره دارد. هنری اصیل که متأسفانه مدتی است به فراموشی سپرده شده و آنگونه که باید در میان صنایعدستی کشورمان شناخته شده نیست. چنته یا آیینهدان یکی از دستبافتهای هنرمندان ایل بزرگ قشقایی است در لغتنامه دهخدا در تعریفش چنین آمده است «عموماً از جنس قالی و قالیچه به شکل کیسهای دوخته، اطراف آن را چرمدوزی میکنند و از گردن آویزند و چیزهایی خرد و ریز درون آن گذارند».نوع مواد اولیهی آن کاملاً مانند قالی است و تنها تفاوت آن در ابعاد و اندازه آن است. تنوع و فراوانی نقش و نگارها در این دستبافتها بسیار زیاد است در میان این طرحها، نگارههایی هستند که اصل آنها به اعتقادات اساطیری و نگارههای نمادین زمانهای بسیار دور پیوند میخورد.
استفاده از چنته برای حمل وسایل شخصی یا پوششی برای هدیهاز نقشمایههای بهکاررفته این بافندگان قشقایی میتوان به نقوش طاووس، بتهجقه، گردونه خورشید، قوچ، پرنده، گل هشت پر، نقش زیگزاگ یاب، چلیپا، گل شقایق و بوتههای صحرایی اشاره کرد.بافت چنته در نقاط مختلف ایران از هم متفاوت است. پس از پایان بافت چنته آن را دو تا میکنند و مانند کیسه به نحوی میدوزند که طرف بالای آن باز بماند و پشت قالی بهطرف داخل کیسه دوخته شود. اغلب از چنته برای حمل وسایل شخصی یا پوششی برای هدیه استفاده میکردند.
کاربرد چنته در مراسم ازدواجمجید نادری درهشوری، یکی از عشایر قشقایی به خبرنگار فارس میگوید: دختران و زنان عشایری از کودکی بافت چنته را فراگرفته و آن را بهعنوان یک مهارت اساسی در زندگیشان توسعه میدهند. وقتی به سن ازدواج میرسند، چنتههای مرغوب تولید میکنند که بهعنوان یک صنعت دستی ارزشمند در مراسم ازدواج به کار میروند.به گفته او دختران و زنان عشایر از همان کودکی بافت چنته را فراگرفته و هنگام رسیدن به سن ازدواج برای خانوادههای خود چنتههای مرغوب میبافند. نادری اعتقاد دارد زنان قشقایی از چنته بافی بهعنوان ابزاری برای تجسم بخشیدن به آرزوها و رؤیاهای شاد و یا اندوهناک خود استفاده میکنند، میتوان گفت چنته دریچهای بهسوی خلوت و تنهایی معصوم و بیآلایش زنان قشقایی است. او ادامه میدهد که این زنان در بیان احساسات درونی خود از نقشمایههای باستانی و زمانی از نقوش موجود در محیط زندگی خود یعنی طبیعت الهام گرفته و عشق و علاقه یا نگرانی و کینه خود را نسبت به کسانی که در کنار آنها زندگی میکنند ابراز میدارند. به گفته نادری روش معمول برای بافت چنته، شامل استفاده از قلاب و نخ از جنس پنبه یا پشمی است. طراحیها و نقشها بهصورت دستی ایجاد میشوند. این هنر بهعنوان یک شیوه برای پاسخگویی به نیازهای زنان در جامعه و همچنین بهعنوان یک رسم فرهنگی و هنری ارزشمند شناخته میشود.انواع صنايع دستی توليد شده توسط ايل قشقايی شامل قالی تركی، قالی يلمه، گبه دورو، گبه ظريف و ضخيم، گليم، گليم سوزنی، خورجين، جوال، جُل اسب، جاجيم، طناب تزئينی، حصير اطراف چادر، سياه چادر، مفرش (جارختخوابی)، پلاس است.
