این صحنه‌های چندش‌آور را ما خلق می‌کنیم
باخبرباش به نقل از ایسنا غذایش تمام شده، روی میز پُر از دستمال کاغذی‌های استفاده‌شده است، نوشابه و آب‌معدنی نصفه‌خورده‌شده و غذایی که ته‌مانده‌اش می‌تواند یک وعده دیگر شکم را سیر کند رها می‌شوند، سیگارش را از داخل کیفش درمی‌آورد، از پشت میز بلند می‌شود و بیرون می‌زند. رستوران شلوغ است و کارگران سخت مشغول آماده‌کردن سفارش‌ها، کسی حواسش به ظرف‌های جامانده روی میزها نیست.
دل نیروهای خدماتی فودکورت‌ها و رستوران‌های سنتی که سلف‌سرویس دارند هم از این موضوع پر است. یکی از آنان به ایسنا می‌گوید: «ما نمی‌تونیم چیزی بگیم چون یه کارمند ساده‌ایم و اگه به مشتری بر بخوره و شکایت ما رو پیشِ کارفرما ببره، اخراج می‌شیم. ما محکوم به جمع‌کردنیم. بارها شده که این جمله رو از طرف مشتری شنیدیم «پولشو دادیم، ولش کن، خودشون میان جمع می‌کنن». من تا حالا خارج نرفتم اما میگن تو خیلی از رستورانا و غذاخوریای اونجا خودِ مردم باید ظرف غذاشونو جمع و جور کنن. نمیدونم، شاید به خاطر همینه که جهان اونا اوله و جهان ما سوم.»
این موضوع شامل سلف‌سرویس هتل‌ها هم می‌شود. کافیست هنگام صبحانه نگاهی به میزهای مسافران یک هتل بیندازیم تا از نزدیک شاهد حجم اسراف و زیاده‌روی افراد باشیم. حرص و ولعی که نتیجه آن دورریزی حجم زیادی از مواد غذایی است. کارمند یک هتل پنج ستاره است و در رستوران آن کار می‌کند. چشمش از اسراف‌های هر روزه مردم از سر میز صبحانه و استفاده از سلف‌سرویس گرفته تا هنگام ناهار و شام پُر است. او به ایسنا می‌گوید: «چند وقت پیش میزبان چندتا روس بودیم. هر بار که برای وعده غذایی به میومدن رستوران، فقط یه دونه بشقاب کثیف می‌کردن. هر بار که می‌خواستن چیزی بخورن همون بشقاب رو می‌بردن و به اندازه نیازشون غذا می‌کشیدن. در نهایت وقتی می‌خواستیم میزا رو جمع کنیم، برای جمعیت ۳۰ نفره مهمونای روس با یه چرخ همه ظرفا جمع‌آوری می‌شد بدون اینکه غذایی روی میزشون باقی بمونه اما واسه جمع‌کردن میز ۱۰ تا ایرانی دو تا چرخ لازم بود تا ظرف‌هاشونو جمع کنیم، به اضافه حجم زیادی از غذا که اسراف شده بود.»
اما این زیاده‌خواهی از کجا می‌آید و چرا بسیاری از افراد تمایل به این میزان اسراف در مصرف مواد غذایی دارند؟ امان‌الله قرایی مقدم - جامعه‌شناس - در این‌باره معتقد است: «سبک و شیوه زندگی تغییر کرده است. فرهنگ ما دارای اصالت معنوی بوده است و مواد غذایی را برکت خدا می‌دانسته. در زمانی نه چندان دور، مردم اگر خرده‌نانی روی زمین می‌دیدند، برای آنکه زیر پا نماند آن را برمی‌داشتند و حتی می‌بوسیدند. اما امروزه متاسفانه به دلیل اشرافی‌گری و با طرز تفکر اینکه اُفت دارد یا بد است یا می‌گویند طرف ندید بدید است، کسر شأنشان می‌شود غذایی را که در رستوران اضافه می‌آورند با خود ببرند و اضافه آن را استفاده کنند چرا که جامعه، ظاهربین و حسی شده است. زمانی که مردم بر اساس قیافه و رفتار، دیگران را قضاوت کنند چنین پدیده‌هایی هم عادی می‌شود. در عروسی و عزا ما ظرف‌های غذای نیمه‌استفاده‌شده بسیاری می‌بینیم و در واقع این یک نوع فرهنگ اسراف‌گرایی و اسراف‌زدگی است که دچار آن شده‌ایم. حتی افرادی هم که در رستوران کار می‌کنند و می‌بینند که روزانه چه مقدار مواد غذایی دور ریخته می‌شود، به مشتری‌ها پیشنهاد نمی‌کنند که اضافه غذایشان را با خود ببرند. ظاهرسازی و خود را بزرگ‌کردن در همه شئونات دیده می‌شود.»
او ادامه می‌دهد: «ما از لحاظ ظاهری امروزی شده‌ایم اما فرهنگ معنوی، رفتارها و ارزش‌هایمان همچنان عقب‌افتاده است. از این امر در جامعه‌شناسی به عنوان تاخر فرهنگی یاد می‌کنند. بارها پیش آمده که دیده‌ایم برخی افراد سوار ماشین‌های آخرین مدل و وارداتی می‌شوند اما قوانین راهنمایی و رانندگی را زیر پا می‌گذارند. قاشق و چنگال نقره استفاده می‌کنند اما هنگامی که غذا می‌خورند صدای بولدوزر درمی‌آورند. ما حتی در مصرف غذا هم تاخر فرهنگی داریم، قدرت خرید غذا را داریم اما فرهنگ درست استفاده از مواد غذایی را نداریم و نمی‌توانیم از آن به درستی استفاده کنیم. ما دومین مصرف‌کننده گاز در جهانیم و این هم ناشی از همان تاخر فرهنگی است.»
این جامعه‌شناس می‌گوید: «با توجه به فرهنگ ما، یک انسان رشدیافته نباید چنین رفتاری از خود نشان دهد. فست‌فودها وارداتی‌اند و با اصالت فرهنگ ما مغایرت دارند. سفره از قدیم احترام و تقدس داشته و کسی پایش را روی آن نمی‌گذاشته است. در زمان قدیم ما غذایمان را بدون بسم‌الله شروع نمی‌کردیم. در حال حاضر آمریکایی‌ها غذایشان را بعد از به زبان آوردن دعا می‌خورند اما متاسفانه ما دچار تاخر فرهنگی شده‌ایم. آمدیم راه‌رفتن کبک را یاد بگیریم، راه‌رفتن خودمان را هم فراموش کردیم. سفره غذایمان را جمع نمی‌کنیم، ساندویچ نیمه‌خورده‌مان را رها می‌کنیم. همین رفتار بدآموزی دارد و نسل جدید از این رفتار الگوبرداری می‌کند. به سفره احترام نمی‌گذاریم و درست پرورش نیافته‌ایم.»
بنا بر اعلام سازمان خواربار و کشاورزی ملل متحد (فائو) در دهه‌های اخیر به دلیل شهرنشینی، جهانی‌شدن و افزایش درآمد مازاد، عادات غذایی و رژیم غذایی تغییر پیدا کرده است. انتخاب غذا و نحوه مصرف آن بر سلامتی و سیاره ما و همچنین بر نحوه عملکرد سیستم‌های کشاورزی و غذایی تاثیرگذار است. پیش از همه‌گیری بیماری کرونا، صدها میلیون نفر در سراسر جهان با گرسنگی مواجه بودند و این تعداد در سال گذشته به ۸۱۱ میلیون نفر افزایش پیدا کرده است. این در حالی است که جهان، غذای کافی برای تغذیه همه را تولید می‌کند اما ۱۴ درصد از غذا از بین می‌رود و ۱۷ درصد نیز اتلاف می‌شود.
