رکنا: کشف دیابت نوع 5 به‌عنوان شکلی مستقل از دیابت، نگاه علمی به این بیماری را متحول کرده است؛ این نوع جدید، مرتبط با سوءتغذیه دوران کودکی بوده و میلیون به گزارش رکنا، با معرفی بیماری تازه‌ای به نام دیابت نوع ۵، دامنه بررسی علمی دیابت گسترش یافته و نیاز به تفکیک دقیق نوع‌های مختلف این بیماری برای درمان مؤثر بیش از پیش احساس می‌شود.‌ها نفر در کشورهای کم‌درآمد را تحت تاثیر قرار می‌دهد.بر اساس گزارش منابع معتبر علمی همچون ایندیپندنت، فدراسیون بین‌المللی دیابت (IDF) به تازگی بیماری دیابت نوع ۵ را به‌عنوان یک نوع جدید و مستقل شناسایی کرده است؛ نوعی که ارتباط تنگاتنگی با سوءتغذیه در دوران کودکی دارد و عمدتاً در کشورهای دارای درآمد پایین مشاهده می‌شود. این کشف علمی بار دیگر تأکید می‌کند که دیابت تنها یک بیماری نیست، بلکه مجموعه‌ای از شرایط مختلف است که تمامی آنها باعث افزایش قند خون می‌شوند، اما دلایل متفاوتی دارند.

اگرچه معمولاً دیابت تنها به دو نوع اصلی (نوع ۱ و نوع ۲) تقسیم می‌شود، اما بررسی‌های بیشتر نشان داده‌اند که بیش از دوازده نوع مختلف از این بیماری وجود دارد. هرکدام از این نوع‌ها منشأ و درمان متفاوتی دارند. در ادامه با جزئیات بیشتری به بررسی انواع مختلف دیابت، از شناخته‌شده‌ترین تا خاص‌ترین و تازه‌ترین نوع آن، خواهیم پرداخت.

دیابت نوع ۱: حمله سیستم ایمنی

دیابت نوع ۱ به دلیل واکنش خودایمنی رخ می‌دهد؛ سیستم ایمنی بدن به اشتباه به سلول‌های تولیدکننده انسولین در پانکراس حمله می‌کند. این بیماری ممکن است در هر دوره‌ای از زندگی، از دوران کودکی گرفته تا کهنسالی، ظاهر شود. برخلاف باورهای رایج، دیابت نوع ۱ ارتباطی با سبک زندگی یا رژیم غذایی ندارد. عوامل ژنتیکی و محرک‌های محیطی از جمله عفونت‌های ویروسی، از دلایل اصلی ابتلا به این نوع دیابت به شمار می‌روند.

برای درمان دیابت نوع ۱، تزریق مادام‌العمر انسولین ضروری است. این تزریق‌ها می‌تواند به‌صورت روزانه یا با استفاده از پمپ انسولین انجام شوند. در موارد خاص، پیوند سلول‌های تولیدکننده انسولین از اهداکنندگان می‌تواند نیاز بیماران به انسولین را کاهش دهد یا به‌طور کامل برطرف کند. همچنین، درمان‌های نوین مانند پیوند سلول‌های بنیادی در برخی موارد توانسته‌اند به بهبود موفقیت‌آمیز بینجامند. لازم به ذکر است که این درمان‌ها هنوز عمومی نشده و نیاز به داروهای سرکوب‌کننده ایمنی دارند.

دیابت نوع ۲: پراکنده‌ترین شکل دیابت

دیابت نوع ۲ معمولاً به چاقی و شاخص توده بدنی بالا مرتبط است. اما افراد با وزن معمولی نیز ممکن است به این نوع دیابت مبتلا شوند، به‌ویژه اگر عوامل ژنتیکی مؤثر باشند. برخی گروه‌های قومیتی مانند آسیایی‌ها، آفریقایی‌ها و کارائیبی‌ها بیشتر در معرض این بیماری هستند. درمان این نوع از دیابت بر پایه بهبود حساسیت بدن به انسولین و افزایش ترشح انسولین از پانکراس است. استفاده از داروی متفورمین که محبوبیت زیادی دارد، باعث کاهش تولید قند در کبد و بهبود جذب انسولین می‌شود.

در موارد خاص، پیوند سلول‌های تولیدکننده انسولین از اهداکنندگان می‌تواند نیاز بیماران به انسولین را کاهش دهد یا به‌طور کامل برطرف کند. همچنین، درمان‌های نوین مانند پیوند سلول‌های بنیادی در برخی موارد توانسته‌اند به بهبود موفقیت‌آمیز بینجامند. لازم به ذکر است که این درمان‌ها هنوز عمومی نشده و نیاز به داروهای سرکوب‌کننده ایمنی دارند.

دیابت بارداری

دیابت بارداری معمولاً بین هفته‌های ۲۴ تا ۲۸ بارداری ظاهر می‌شود. دلایل آن شامل تغییرات هورمونی است که حساسیت بدن به انسولین را پایین می‌آورد. عواملی همچون اضافه وزن، سابقه خانوادگی دیابت و داشتن نوزاد بزرگ‌جثه در بارداری قبلی خطر ابتلا را افزایش می‌دهند. زنان با تبار خاورمیانه، آسیای جنوبی و آفریقایی-کارائیبی نیز در معرض خطر بالاتری قرار دارند. درمان این نوع دیابت شامل رژیم غذایی، ورزش و در موارد ضروری، مصرف دارو یا تزریق انسولین است.

دیابت‌های خاص و نادر

انواع نادر دیابت، از جمله دیابت نوزادی و دیابت بلوغ جوانان، دارای منشأ ژنتیکی هستند. برخی انواع دیگر نیز ممکن است ناشی از آسیب به پانکراس یا درمان‌های پزشکی باشند.

دیابت نوزادی: این نوع دیابت به دلیل ژنتیک از همان دوران نوزادی آغاز می‌شود. برخی بیماران ممکن است همچنان انسولین تولید کنند و تنها با داروهای خوراکی تحت درمان قرار گیرند.

دیابت بلوغ جوانان (MODY): این نوع دیابت معمولاً در ابتدای نوجوانی یا بزرگسالی شروع می‌شود و ارتباط آن با رشد سلول‌های پانکراس در مطالعات علمی تأیید شده است.

دیابت نوع ۳c: ناشی از آسیب‌دیدگی پانکراس بر اثر جراحی، التهاب یا سرطان پانکراس است. این نوع دیابت در برخی بیماران مبتلا به فیبروز کیستیک نیز شایع است.

دیابت نوع ۵: بیماری مرتبط با سوءتغذیه

در تازه‌ترین تحقیقات، دیابت نوع ۵ به‌عنوان یک نوع دیابت ناشی از سوءتغذیه در کودکی شناخته شده است. این نوع عمدتاً در کشورهای کم‌درآمد مشاهده می‌شود و تخمین زده می‌شود حدود ۲۰ تا ۲۵ میلیون نفر در جهان به آن مبتلا باشند. بیماران با این نوع دیابت معمولاً دارای وزن اندک هستند و سطح انسولین پایینی دارند. اما علت این بیماری برخلاف دیابت نوع 1 خودایمنی نیست؛ بلکه به دلیل تغذیه ناکافی در دوران رشد، پانکراس به‌طور کامل رشد نکرده است.

مطالعات نشان داده‌اند که رژیم‌های غذایی کم‌پروتئین در دوران بارداری و کودکی می‌توانند رشد ناقص پانکراس را به همراه داشته باشند. این اختلال باعث کاهش ظرفیت تولید انسولین و افزایش خطر ابتلا به دیابت می‌شود.

دیابت اکنون مفهوم گسترده‌تری پیدا کرده و شناخت دقیق نوع آن برای ارائه راهکارهای درمانی مناسب، بسیار اهمیت دارد.